1. Elefanti ėshtė i vetmi gjitar qė nuk mund tė kėrcejė: nė tė kundėrt tė legjendės popullore thurur mbi pamundėsinė e kėrcimit tė elefantit, kjo paaftėsi nuk i pėrket vetėm elefantit. P.sh nė Amerikė njė kafshė, e cila ka marrė emrin nga fjala dembelizėm nuk mund tė kėrcejė nė pėrshtatje me mėnyrėn e jetesės. Krahas kėsaj edhe rinoqeronti e hipopotami hyjnė nė grupin e gjitarėve qė nuk mund tė kėrcejnė, por ndryshe nga elefantėt kur vrapojnė mund ti shkėpusin tė katėr kėmbėt nga toka.
2. Arinjtė polarė janė sollakė: shkencėtarėt tė cilėt ia kanė pėrkushtuar jetėn studimit tė arinjve polarė kanė vėzhguar se kėta kafshė mund tė pėrdorin tė dyja duart. Njė pėrrallė e tillė ndoshta ėshtė hapur nga njerėzit tė cilėt kanė parė arinjtė tė pėrdorin shumė mirė dorėn e majtė por nuk kanė parė edhe pėrdorimin e dorė sė djathtė.
3. Makina e parė ėshtė shpikur nga Henri Ford: pavarėsisht pėrpjekjeve tė bėra nga inxhinierė gjerman tė asaj kohe si Gottlieb Daimler, Wilhelm Maybach dhe Siegfried Marcus pėr tė vėnė nė jetė idetė e tyre, nga tė gjithė dihet se modeli i parė modern i makinės ėshtė prodhuar nga Karl Benz. I njohur si shpikėsi i parė i makinės, Henry Ford ka zhvilluar njė linjė prodhimi dhe ka pėrdorur me sukses teknologjinė e prodhimit nė seri.
4. Sushi ėshtė peshk i gjallė: sushi nuk do tė thotė peshk i gjallė, i pagatuar dhe tek tė gjitha sushit nuk gjendet peshk. Termi qė pėrdorin japonezėt pėr peshkun e gjallė ėshtė Sashimi. Ndėrsa termi sushi pėrdoret pėr pilafin i cili pėrgatitet me njė sos tė athėt. Pėr nga tradita brenda pilafit mund tė pėrdoret edhe peshk i gjallė por nė kėtė pilaf mund tė gjeni dhe produkte tė gatuara deti, vezė peshqish, vezė apo zarzavate tė ndryshme. Sushi i mbėshtjellur me myshk dhe produktet e tjera nuk quhen sushi por Makizushi.
5. Thomas Edison zbuloi grafinė: edhe pse grafia e gjetur nga Thos Edison pėrdoret si diēka standarde nė fushėn e mjekėsisė, kėta nuk janė shembulli i parė i fotografimit tė rrezeve X. Mė 22 Dhjetor tė vitit 1895 njė profesor fizike gjerman i quajtur Wilhelm Rontgen, u bė njeriu i parė, i cili duke pėrdorur rrezet X, ka parė nė pllakė kockat e duarve tė gruas sė tij.
6. Galileo ėshtė shpikėsi i teleskopit tė parė: teleskopėt mė tė vjetėr nė vitin 1608 mbanin firmėn e Hans Lippershey. Nė mes tė emrave pretendues tė gjetjes sė teleskopit mund tė rradhisim Zacharias Janssen dhe Alkmaar Jacob Metius. Nė projektin e parė tė teleskopit pėrveē lentes konvekse gjendej edhe njė lente e vogėl. Galileo e ka pėrdorur njė vit mė vonė nė 1609 kėtė projekt. Nė vitin 1611 Johannes Kepler tregoi se si mund tė ndėrtojmė njė teleskop mė tė fortė duke pėrdorur njė lente konvekse dhe disa lente konkave. Ndėrsa nė vitin 1655 astronomė si Christian Huygens, duke pėrdorur lente komplekse mundėn tė ndėrtonin teleskopėt keplerian tė cilėt ishin shumė tė fortė por jopraktikė.
7. Llampėn e parė e ka shpikur Thomas Edison: nė vitin 1802 Humphry Davy ndėrtoi baterinė mė tė fuqishme elektrike tė bėrė deri atėherė. Pėrsėri brenda njė viti duke pėrdorur njė tel tė hollė prej platini, Davy arriti tė bėnte modelin e llampės sė parė. Davy kishte zgjedhur platinin sepse e dinte qė platini shkrihej nė njė temperaturė tė lartė. Llampa e parė nuk ishte shumė rezistente dhe nuk bėnte dritė tė mirė, por llampa e prodhuar nga Edisoni 75 vite mė pas kishte hapur rrugėn e prodhimit tė lirė.
8. Mjeti i parė fluturues me motor ėshtė shpikur nga vėllezėrit Rait: kur pėrmendim fjalėt avion, motor gjėja e parė qė na vjen nė mendje janė vėllezėrit Rait por 9 muaj para fluturimit tė famshėm tė bėrė nė Kiti Hawk mė 17 Dhjetor 1903, me 31 Mars tė vitit 1903 nė Zelandėn e re Richard Pearse kishte arritur tė niste njė avion duke pėrdorur njė motor dhe tė projektuar mė mirė se avioni i vėllezėrve Rait.
9. Shpikėsi i internetit ėshtė Al Gore: 4 emra tė cilėt njihen si themeluesit e internetit janė drejtuesit e ARPANET, Vinton Cerf, Lawrence Roberts, Leonard Kleinrock dhe Robert Kahn. Shpikėsi i gabuar Al Gore ( edhe pse Al Gore nuk ka thėnė asnjėherė se e kam shpikur unė internetin ka deklaruar se ka zėnė njė vend tė rėndėsishėm nė Kongresin Amerikan gjatė periudhės sė projektimit tė tij) ka lindur me 23 Qershor 1943 dhe njihet si babai i internetit. Ky emėr i nderuar me shumė ēmime si Medalja e Teknologjisė ndėrkombėtare gjatė viteve universitare ka punuar pranė prof. Gerald Estrin dhe grupit tė prof. Leonard Kleinrock. Ky grup shtrihej nė mes dy nyjave tė gjendjes fillestare tė ARPANETIT ose internetit. Gjatė kohės kur ishte nė UCLA shpikėsi i protokollit brenda rrjetit Cerf u takua me Robert Kahn, projektuesin e Hardware dhe i paraqiti gjetjen e tij. Qė nga shtatori i vitit 2005 Cerf punon si ndihmės- drejtor i Google dhe Evangjelist interneti.
10. Benjamin Franklin ka zbuluar energjinė: Benjamin Franklin nuk e ka gjetur energjinė nė vitin 1752 kur balona e tij u godit nga rrufeja. Nė tė vėrtetė atėherė elektriciteti ishte diēka shumė e njohur. Nė vend tė tij Franklin u pėrpoq tė argumentonte strukturėn elektrike tė rrufesė. Gjatė njė stuhie Franklin po mbante njė balonė prej mėndafshi nė majėn e tė cilės kishte lidhur njė ēelės prej metali dhe vuri re qė fijet e balonės u shkarkuan bashkė me energjinė elektrike. Kur preku ēelėsin ai kuptoi ngarkesėn elektrike tė ajrit dhe jo rrufesė. Kjo nuk ishte njė provė e mjaftueshme pėr tė provuar energjinė e shkarkuar nga rrufeja. Nėse rrufeja do tė shkarkonte nė balonė edhe Franklin ashtu si Profesor Georg Wilhelm Richman nga St. Peterburgu do tė kishte vdekur. Por ky njeri e ka pėrsėritur kėtė eksperiment pėrsėri disa muaj mė vonė.
11. Marie Antoineta u ka thėnė francezėve Nėse nuk mund tė gjejnė bukė le tė hanė ėmbėlsira: nė vitin 1766 Zhan Xhak Rusoi ka shkruar librin Rrėfimet dhe kėto fjalė tė pėrdora nga njė princeshė e njohur ia referonte mbretėreshės sė 16- tė tė Francės, gruas sė Luisit , Marie Antoinetės. Por ky person nuk mund tė jetė Marie Antoineta sepse nė vitin 1766 ajo ishte vetėm 11 vjeē. Historianėt mendojnė se personi pėr tė cilin flet Rusoit ėshtė gruaja e Luisit tė 14-tė Marie Therese, e cila ka mbretėruar 75 vite para Marie Antoinetės sė Luisit tė 16-tė.
12. Abner Doubleday ka shpikur bejzbollin: pėrkundrazi asaj qė dihet Abner Doubleday nuk e ka shpikur bejzbollin. Nė vitin 1907 njė komision pėrgatiti njė raport nė lidhje me krijimin e bejzbollit. Sipas rezultateve tė kėtij raporti nė vitin 1839 Nė New York, njė i ri nga Cooperstown, Abner Doubleday kishte vizatuar njė diagram nė trajtė diamanti pėr njė lojė tė quajtur "Town Ball". Njė histori e mrekullueshme por nė tė vėrtetė njė legjendė nėse flasim pėr vitet e shkollės ushtarake tė Doubleday-it dhe pėr faktin se gjatė kėsaj kohe nuk ka shpikur asgjė nė lidhje me lojėn. Sot besohet se kjo lojė ėshtė shpikur nga njė arkėtar njujorkez dhe njė piktor teknik i quajtur Alexander Joy Cartwright. Vetė pėrkujtohet si babai i bejzbollit modern.
13. Romėn e ka djegur Neroni: historianėt janė tė mendimit se zjarri ėshtė shkaktuar nga kundėrshtarėt e Neronit dhe se mė vonė ia kanė hedhur fajin atij. Ēėshtė e vėrteta Neroni ishte njė hero, ishte pėrpjekur ta shuante zjarrin, tu siguronte vendstrehim personave tė mbetur pa shtėpi dhe kishte ndihmuar nė rikonstruksionin e qytetit.
14. Neroni i binte violinės kur po digjej Roma: sipas legjendės nė vitin 64 pas Krishtit , perandori i ēmendur Neron djeg pallatin dhe pastaj pasi del nė majė tė kullės Maecenas fillon ti bjerė violinės, kėndon opera dhe sodit djegien e Romės. Por sipas Tacitus njėrit prej historianėve tė asaj kohe kur ka rėnė zjarri, Neroni ishte nė vilėn e tij nė qytetin Antium 50 km larg qytetit.
15. Pjesė tė ndryshme tė gjuhės dallojnė shije tė ndryshme: nė gjuhė gjenden pika tė ndryshme shijimi dhe disa prej tyre janė mė tė ndjeshme. Por kėta pika nuk janė tė ndara prerazi nga njėra-tjetra./Zaman-Start/Aisa Kokiēi/