Universi drejt errësirës

[ardona]

Shkruan: Brajan Grin (Brian Greene), profesor i fizikës dhe matematikës në Kolumbia



Në shumë fusha të mëdha, kërkimet e shkencëtarëve i hedhin dritë të kaluarës, duke analizuar fosile të vjetruara, objekte të kalbura apo mbetje të mumifikuara. Por, kozmologjia, studimi i origjinës dhe evolucionit të Universit, është ndryshe. Kjo është një fushë ku ne aktualisht mund të jemi dëshmitarë të historisë.

Rrezet e dritës së yjeve që i shohim me sy, janë nisur drejt nesh para mijëra vitesh. Drita nga objektet më të largëta, që kapet nga teleskopët e fuqishëm, udhëton drejt nesh shumë më gjatë, ndonjëherë miliarda vite. Kur e shohim një dritë të tillë, ne në fakt e shohim lashtësinë.

Gjatë dekadës së shkuar, vëzhgimet e yjeve kanë bërë që t’i shohim thellësitë e së kaluarës së Universit, por ato çuditërisht mundësuan që ta shohim edhe natyrën e së ardhmes. Kjo ardhmëri, siç sugjerojnë të dhënat, nuk është edhe aq e qetë, për shkak të asaj që quhet energji e errët.

Historia e zbulimit fillon afro një shekull më parë me Albert Ajnshtajnin, i cili e kuptoi se hapësira nuk është një shkallë ku kanë mbirë bimët, siç e kishte parashikuar Isak Njutoni. Në vend të kësaj, Ajnshtajni zbuloi se hapësira, ashtu si edhe koha, mund të ndryshojë, të ndrydhet dhe të rrudhet.

Në fakt, hapësira është aq e lakueshme, saqë, sipas matematikës, madhësia e Universit domosdoshmërisht ndryshon me kalimin e kohës: fabrika e hapësirës duhet të zgjerohet apo të tkurret, nuk mund të mbetet e njëjtë.

Për Ajnshtajnin, ky përfundim ishte i papranueshëm. Ai do të kalonte 10 vjet për të zhvilluar teorinë e relativitetit, duke kërkuar njohuri më të mira për gravitetin, por nocioni i zgjerimit dhe i tkurrjes së hapësirës i dukej gabim. Ai fluturoi mbi krahët e urtësisë së kohës se në shkallë të madhe, Universi është i fiksuar dhe i pandryshuar.

Ajnshtajni reagoi shpejt. Ai e modifikoi ekuacionin e relativitetit të përgjithshëm, ashtu që matematika ta vërtetonte pandryshueshmërinë e hapësirës. Situata statike kërkon që forcat e njëjta me kahje të kundërt ta anulojnë njëra-tjetrën.

Në distanca të mëdha, forca që e formëson hapësirën është forca tërheqëse e gravitetit. Kësisoj, Ajnshtajni gjykoi se nevojitet një forcë baraspeshuese në kah të kundërt për ta dhënë shtytjen e duhur. Por, çfarë force do të ishte kjo?

Ky ishte ndër misteret më të thella. Nëse energjia e errët nuk degradon me kalimin e kohës, atëherë zgjerimi i përshpejtuar i hapësirës do të vazhdojë t’i largojë galaksitë gjithnjë e më shumë.

Pas qindra miliardë vjetësh, çdo galaksi që kemi në fqinjësinë tonë, do të gëlltitet nga hapësira dhe largimi i saj nga ne do të jetë më i madh se shpejtësia e dritës.

Kësisoj, dritat e emituara nga galaksitë e tilla do ta humbin betejën për ta kapërcyer hapësirën që i ndan me ne. Drita kurrë nuk do të mund të arrijë në Tokë, ndërsa galaksitë do të rrëshqasin përgjithmonë përtej kapacitetit tonë për t’i parë, pavarësisht sesa teleskopë të fuqishëm do të kemi.

Për këtë arsye, kur astronomët e ardhshëm do ta shohin qiellin, ata nuk do të mund të jenë më dëshmitarë të së shkuarës. E kaluara do të jetë larguar përtej kufijve të hapësirës. Observimet nuk do të mund të zbulojnë asgjë përveç njollave të zeza në pafundësi.