Sallami, pėrse nuk u duhet dhėnė me shumicė fėmijėve
« Prindėrit nuk duhet t’u japin fėmijėve tė tyre proshuta apo sallame me shumicė, pasi mishi i pėrpunuar rrit rrezikun e kancerit. Kėto janė rezultatet e fundit tė njė studimi tė ekspertėve nė Lindje me ndikimin qė kanė produktet e mishit nė shėndetin e fėmijėve. Fondi Botėror i Kėrkimeve pėr Kancerin kėrkon qė familjet tė pėrdorin nė vend tė sallameve dhe proshutave pėr tė vegjlit e tyre, mishin e pulės, peshkun, apo djathin pa yndyrė, si dhe disa lloj proshutash pule.
Fėmijėt duhet t’i shmangin sa mė shumė produktet e mishit tė pėrpunuar, sepse zakonet e pashėndetshme tė tė ushqyerit nė fėmijėri ndikojnė shumė nė shėndetin e tė rriturit tė ardhshėm. Pasojat mund tė jenė nga mė tė rėndat. “Sallamet, salsiēet apo proshutat kur konsumohen me tepri nė fėmijėri janė shumė tė rrezikshme, sidomos pėr zhvillimin dhe shfaqjen e tumoreve e kancereve nė vende tė ndryshme tė trupit, nė moshėn e mesme”, thotė studimi i fondit tė mėsipėrm. Po sipas tij, nėse tė gjithė njerėzit do tė hanin jo mė shumė se 70 gramė mish tė pėrpunuar nė javė, numri i tė diagnostikuarve nga kanceri do tė binte ndjeshėm.
Veēanėrisht problematik ėshtė kanceri i testikujve, qė shfaqet shumė te meshkujt mbi tė 30-at. Nė vitin 2007, fondi i mėsipėrm i studimeve bėri tė ditur se ekzistonin fakte bindėse shkencore se konsumi i mishit tė pėrpunuar kishte njė lidhje tė drejtpėrdrejtė me kancerin e testikujve. Kjo do tė thotė se, sidomos prindėrit, duhet ta kenė shumė mirė parasysh njė fakt tė tillė pėr fėmijėt e tyre kur vendosin qė t’i ushqejnė me produkte mishi. Sipas menaxherit tė fundit qė ka kryer studimin, ėshtė shumė e vėshtirė qė tė ndryshohet kultura e tė ushqyerit tė njerėzve dhe tė fėmijėve sidomos, pasi ata janė mė kėmbėngulės ndaj disa ushqimeve. Sipas tij, prindėrit duhet tė fillojnė gradualisht t’ua heqin nga ushqimi i pėrditshėm proshutat e sallamet dhe duhet tė bėjnė punė bindėse me ta qė tė mos i pranojnė kėto lloj ushqimesh. “Kjo nuk mund tė ndodhė menjėherė, por e rėndėsishme ėshtė ndėrgjegjėsimi i prindėrve e mė pas edhe fėmijėt do tė reagojnė siē duhet”, ka bėrė tė ditur menaxheri.
Prindėrit duhet tė shmangin edhe ushqimet me shumė yndyrė apo me shumė kalori, veēanėrisht nė bukėn e shkollės, pėr tė mos folur pėr lėngjet me gaz e me shumė sheqer, qė detyrimisht kanė edhe konservantė brenda. Pesha e tepėrt trupore, e krijuar nga ushqime tė tilla, vazhdon tė konsiderohet nga mjekėt dhe studiuesit si njė nga shkaqet kryesore tė kancerit, pas duhanit. Nė vend tė pijeve me shumė sheqer dhe energjetike, pija e vetme e shėndetshme pėr fėmijėt, e vetmja qė ata duhet ta marrin edhe nė shkollė, ėshtė dhe mbetet uji.
Nė njė studim tė veēantė tė botuar dje nga Fondacioni pėr Studimin e Kancerit, thuhet se injoranca e pėrgjithshme nė lidhje me simptomat e kancerit kontribuon shumė nė shtimin e numrit tė rasteve terminale dhe tė vdekjeve si pasojė. Nė studim ėshtė bėrė njė anketė me njerėz tė ndryshėm nė lidhje me dijeninė e tyre pėr shenja tė ndryshme tė sėmundjes, ose siē quhen ndryshe simptomat e kancerit. Studimi ėshtė kryer nė disa vende tė Bashkimit Europian dhe si pėrfundim 14% e tė anketuarve nuk mund tė pėrmendnin as edhe njė simptomė tė vetme qė kishte lidhje me kancerin dhe vetėm njė numėr i vogėl personash bėnė tė ditur se rreziku kryesor ishte duhani, mė pas pesha trupore, problemet e lėkurės, vėshtirėsitė pėr tė urinuar e kėshtu me rrallė. Ndėrkohė, gjysma e njerėzve tė pyetur e lidhnin shfaqjen e gjėndrave tė ndryshme nė trup me kancerin.
Dihet qė diagnostikimi i hershėm i njė sėmundje ėshtė shumė mė i efektshėm se vetė kurimi i saj. Nė kėtė kėndvėshtrim njė e treta e kancereve mund tė shmangej nėse njerėzit do tė ishin mė tė vėmendshėm ndaj simptomave dhe do tė shmangnin ushqimet e dėmshme.