(MARE NGA GAZETA SHQIPTARE)
Njė autoportret i Rembrandit nė moshėn 22-vjeēare ėshtė shitur nė ēmimin mė tė ulėt tė mundshėm. Shtėpia e ankandeve mendoi se ishte vetėm njė imitim qė i pėrkiste shekullit tė 17-tė, dhe e ka vlerėsuar atė vetėm 3 milionė e 100 dollarė. Por blerėsi britanik, i cili pagoi rreth 1 milionė e 500 dollarė mė shumė, me sa duket e dinte se ēfarė ishte duke bėrė. Pas tetė muajsh, ekspertėt kanė konfirmuar se Rembrandi i qeshur, i blerė pas njė ujdie pėr ēmimin 4.5 milionė dollarė nė njė shtėpi ankandi angleze, ėshtė autoportreti qė mjeshtri hollandez i ka bėrė vetes. Pas tij ai ka vėnė pėrshkrimin gazmori i shkujdesur. Ėilliam Noortman i Noortman Master Paintings, i specializuar pėr artin gjerman dhe holandez, thotė se portreti vlen nga 30 deri nė 40 miloinė dollarė. Jam shumė i habitur se si nuk kėrkuan mė shumė nė ankand, shton ai. Piktura me pėrmasa 9 e ½ me 6 e ½ inē do tė qėndrojė e varur nė Shtėpinė muze tė Rembrandit nė Amsterdam duke nisur nga data 29 Qershor. Ajo ėshtė marrė hua nga blerėsi britanik anonim, i cili arriti ta bėnte tė tijėn nė ankandin e organizuar nga Moore, Allen dhe Innocent nė Gloucestershire. Mė pas, atė ua dėrgoi pėr pastrim dhe ekzaminim ekspertėve britanikė. Specialisti i artit Jan Six, i cili punon nė njė tjetėr shtėpi ankandesh, nė Sotheby, nuk pranon ti vėjė njė vlerėsim tė ri pikturės. Por ai shprehet se shitja e autoportretit ishte njė mundėsi e rrallė,, meqenėse veprat e Rembrandit dalin nė treg njėherė nė disa vjet. Autoportreti i Rembrandit ėshtė absolutisht unik, ka thėnė Six.
Piktura
Rembrandi e ka realizuar autoportretin rreth vitit 1628, kur ai ishte nė tė 20-tat dhe jetonte ende nė vendlindjen e tij, Leiden. Tashmė ai e kishte krijuar reputacionin e tij si artist dhe eksperimentonte me pasqyrėn dhe vet fytyrėn e tij pėr tė kapur shprehje. Ka njė paraqitje tė jashtėzakonshme, shprehet Ernst van de Wetering, drejtori i Projekteve Kėrkuese pėr Rembrandin dhe specialist i piktorėve hollandezė. Drita e kėtij auotoporteri ėshtė mė natyrale nga sa mund ta mendoni... dhe mė pėlqen shumė natyralizmi i tė qeshurės, shton ai.
Mendohet qė piktura tė jetė zotėruar nga njė familje angleze pėr mė shumė se 100 vjet, e mė pas i ėshtė dorėzuar Moore, Allen dhe Innocent. Disa supozojnė se mund tė jetė realizuar nga ndonjė student i Rembrandit apo imitator i tij. Van de Ėetering mendon se vlerėsimi i ulėt qė shtėpia e ankandeve i bėri pikturės ėshtė bazuar nė fotografitė e dobėta, tė cilat lėnė tė duket shumė pak nga ndriēimi i pikturės apo thellėsia e saj.
Nė 23 faqe analizė tė botuara nga Van de Ėetering, shpjegohet se pse ėshtė e sigurtė se ka qenė Rembrandi realizuesi i asaj tabloje. Pėrdorimi i furēės, konturi, materialet dhe monograma, tė gjitha kėto pika tregojnė qartė se nė tė ėshtė dora e mjeshtrit. Ndoshta fituesi i ankandit e ka pikasur se bėhej fjalė pėr njė pikturė origjinale tė Rembrandit nga monograma RHL, e pikturuar nė njė stil tė rrallė, i pėrdorur nga artisti vetėm gjatė njė viti. Bėhet fjalė pėr Harmenszoon of Leiden e Rembrandit. Shtėpia e ankandit kishte shėnuar gėrmat HL nė vlerėsimin e saj. Inicialet bėhen prova edhe mė bindėse nėse merret parasysh se ato janė pikturuar nė sfondin ende tė patharė tė pikturės dhe drejtimi i furēės formon njė tjetėr monogramė tė njohur tė Rembrandit. Ekspertėt ishin gjithashtu konfuz pėr trajtėn e qeshur tė trupit tė Rembrandit. Veshjet, njė xhaketė e leshtė, njė kėmishė me shkėlėqim metali qė e duken nė pikturė. Por edhe nė kėtė pikė ėshtė rėnė dakort se ėhstė bėrė nga dora e Rembrandit. Nėse e shihni kėtė kontur, vihet re njėfarė pavarėsie nė tė, shprehet Van de Ėetering duke shtuar se kjo ndoshta mund tė jetė hera e parė qė Rembrandi ka guxuar tė dalė jashtė stilit tė tij tė pikturuarit tė trupit. Pjesa e hollė nė ngjyrė tė kuqerremtė mbi tė cilėn ėshtė pikturuar, nė pėrmasa dhe nė llojin e saj ėshtė e ngjashme me tė tjera tė pėrdorura nė pikturat e Rembrandit. Rrezet X kanė zbuluar njė tjetėr vizatim nėn telajo. Pėrmbajta dhe kompozimi pėrputhen me punė tė tjera tė Rembrandit. Ėshtė ende e paqartė se si ndodhi qė piktura e realizuar para viteve 1800, qė mendohet se i pėrkiste njė piktori riprodhues holandez, i quajtur Frans Hals, nuk ėshtė kuptuar se fytyra nė pikturė ishte ajo e Rembrandit. Pas kėsaj nuk po flitet mė pėr pikturėn; ne nuk e dimė se ku do tė qėndrojė, thotė Van de Ėetering.
Anrica Deb, Associated Press