Shqipëria, kjo parajsë e adhuruesve të historisë

[kuklla]

Shqipëria, kjo parajsë e adhuruesve të historisë

• David Aaronovitch "The Times"

Shqipëria apo shqiptarët shpesh lidhen me fjalë të rënda si "kriminel", "tutorë" apo "trafikantë qeniesh njerëzore". Thuhet se italianët kanë frikë nga shqiptarët, ndërsa grekët i urrejnë ata.
Ndaj t'i lejosh vetes një udhëtim prej një ore me një traget nga Korfuzi për në portin shqiptar të Sarandës, të duket në fillim një mision jo i lehtë. Por në fakt, është një nga gjërat më të mira që mund të bësh. Arsyeja kryesore e dëshirës për një udhëtim të tillë është ekzistenca e një vendi arkeologjik të famshëm, Butrintit, jo shumë larg Sarandës. Kur komunizmi shqiptar u rrëzua, në vitin 1990, shteti në mënyrë shkatërrimtare thuajse u shpërbë dhe ky vend arkeologjik nuk kishte më një mbrojtës. Lord Rothschild, një pushues i përhershëm në Korfuzin që ndodhet aty afër dhe miku i tij, Lord Sainsbury nga Preston Candover, formuan së bashku Fondacionin Butrinti, me qëllim ruajtjen e këtij vendi dhe të zonës përreth tij. Nga Korfuzi, Shqipëria duket e gjitha e zhveshur, pa pemë dhe atë boshllëk të dukshëm, sepse komunistët, duke iu frikësuar pushtimit dhe sabotazhit, nuk lejonin njerëzit të jetonin pranë detit. Por Saranda ka një zonë të vogël të gjelbër, pas të cilët ndodhet Butrinti dhe ka një sharm të këndshëm që përtej detit. Qyteti i lashtë është vendosur në një gadishull, rrethuar nga ujërat e liqenit të Butrintit dhe lumit Vivar, që ndodhet jo shumë larg detit. Miti i themelimit të qytetit përfshin një tjetër trojan në arrati, djalin e Priamit, Helenus dhe kontribuesit e parë për të ishin grekët e epokës helene, pas Aleksandrit, që ndërtuan mure të mrekullueshëm me gurë dhe porta, një teatër, një tempull për zotin e mjekësisë, dhe shumë objekte të tjera. Qyteti nuk pati ndonjë zhvillim të madh, derisa flotat e Augustit shkatërruan anijet e Mark Antonit dhe Kleopatrës, jo shumë larg, në Jug. Me këtë rast, Augusti urdhëroi ndërtimin e Buthrotum dhe gjatë katër shekujve që pasuan romakët ndërtuan një rezervuar, banjat, një apo dy pallate të reja. Me rënien e Romës, Butrinti u vendos nën perandorinë bizantine dhe aty u ndërtuan disa kisha, një katedrale dhe një vend pagëzimi. Venecianët e blenë këtë vend në vitin 1386, bashkë me Korfuzin, ndërtuan kullat dhe në fund, nën pushtimin otoman, Ali Pasha ndërtoi një kështjellë jo shumë larg, për t'u përballur me britanike që tashmë ndodheshin në Korfuz. Me vjen keq që ju lodha me këtë histori të gjatë, por e veçanta e Butrintit është pikërisht kjo përzierje dhe bashkëjetese e të gjitha këtyre epokave, që nuk e kisha parë në asnjë vend tjetër.
Ndërsa ecën nën pemët e eukaliptit, nga njëra rrënojë në tjetrën mund të lexosh historinë e qytetit të shkruar në gurë. Ndërtesat janë të mirëmbajtura, muzeu në kështjellë është i mrekullueshëm dhe në hyrjen e zonës ka një kafene të madhe nën hije, ku mund të bësh një pushim në mëngjes. Pas Butrintit ne vazhduam për në Ksamil, që duket si qyteti i parë i ndërtuar tërësisht nga anarkistët. Lopët mblidhen buzë rrugëve pa emër, ku ndodhen themelet dhe karabinatë e një blloku apartamentesh dhe shtëpish. Njerëzit vijnë këtu për plazhet e virgjra lokale, që janë të mrekullueshme. Në një vend me emrin 'Pulëbardha', ne hëngrëm një drekë në një vend pikërisht mbi gjirin detar. Ushqimi ishte shumë i mirë dhe i freskët; shqiptarët bëjnë kafe shumë më të mirë sesa grekët, një kujtesë për çudi pozitive që më kujton kohën kur Musolini pushtoi Shqipërinë. Më pas iu drejtuam Gjirokastrës, një qyteti thuajse të pamundur, me çati të gurta dhe shtëpi të vjetra të stilit otoman. Mes njerëzve të saj të famshëm janë novelisti Ismail Kadare si dhe Stalini i Shqipërisë, diktatori komunist Enver Hoxha. Këtu, 'Packard Humanities', Instituti i Kalifornisë ka punuar shumë për të ruajtur dhe për të rindërtuar arkitekturën e jashtëzakonshme të qytetit. Bashkë me dy shoqëruesit e mi, Elenitën dhe Sadiun, u ulëm në katin e sipërm të hotel 'Çajupit' për të shijuar një pjatë me djathë dhie dhe shalqi dhe për të folur pak për epokën komuniste. Sadiu kishte punuar për Radio Tiranën, ndërsa Elenita kishte qenë një nxënëse shkolle gjatë socializmit izolues të Enver Hoxhës. Historitë e tyre ishin të këndshme, të trishtuara dhe unike. Ndërsa ata mi tregonin, unë nisa të ndiej një pëlqim ndaj shqiptarëve, që miku im Rupert më tha se e ndjente gjithashtu, pas kaq vitesh që jetonte në Shqipëri. Bëmë shëtitje në rrugët e qytetit, u ngjitëm në rrugët e pjerrëta me kalldrëm. Ditën tjetër u kthyem në Sarandën me shumë vizitorë. Në mbrëmje bulevardi kryesor është një piacë e vërtetë shfaqjesh. Njerëzit shëtisin, tregtarët ambulantë shesin akullore, kokoshka, pije, livra dhe suvenire, ndërsa njerëzit takohen me të afërmit e tyre, pinë kafe dhe çojnë fëmijët te lodrat. Shumë turistë britanikë qëndrojnë për pushime në Korfuz. Nëse kjo është ajo çka keni menduar për pushimet tuaja, duhet të ktheheni edhe disa ditë në Shqipëri, për të vizituar Butrintin, Sarandën apo Gjirokastrën. Kush ka nevojë për më shumë se dy javë thekje në diell? Askush. Jo kur e di se surprizat dhe bukuria e rrallë fshihet vetëm një orë larg me rrugë detare nga vendi ku ndodhesh.