Pesė faktorėt qė shkaktojnė 80 pėr qind tė goditjeve nė tru


Pesė janė faktorėt kryesorė qė ndikojnė nė goditjet qė pėsojnė njerėzit nė tru nė 80 pėr qind tė rasteve. Njė goditje, ose ndryshe njė "sulm nė tru," ndodh kur rrjedhja e gjakut nė tru ėshtė ndėrprerė. Sipas njė studimi tė kryer nė Amerikėn e Veriut faktorė kryesor janė tensioni i lartė i gjakut, pirja e duhanit, mbipesha, tė ushqyerit nė mėnyrė jo tė shėndetshme dhe sė fundi mungesa e lėvizjeve. Sipas studiuesve tė gjithė kėta faktorė qė ndikojnė nė goditjen e trurit mund tė largohen nėse njerėzit tregohen mė tė kujdesshėm. Kėtė e vėrtetojnė edhe hulumtimet mė tė reja nė tė cilat janė analizuar mė shumė se njėmijė pacientė nga Amerika e Veriut. Sikur kėta faktorė tė rrezikut tė mėnjanoheshin, numri i goditjeve tė trurit nė mėnyrė drastike do tė zvogėlohej, theksojnė autorėt e studimit i cili u botua nė revistėn "The Lancet".
Studimet
Mjekėt kanė pyetur dhe studiuar tė dhėnat pėr 3.000 pacientėve qė kanė pėrjetuar goditje nė tru dhe mė pas i kanė krahasuar me tė dhėnat e pėrfituara nga studimi i 3.000 persona tė shėndetshėm. Dhe rezultatet kanė treguar se cilėt kanė qenė shkaktarėt e goditjeve qė pėson truri i pacientėve tek tė cilėt ėshtė bazuar edhe studimi. Tė dhėnat treguan se tensioni i lartė i gjakut ėshtė faktori mė i shpeshtė dhe kryesor pėr shkaktimin e kėsaj diagnoze. Tensioni i lartė i gjakut rrit rrezikun nga goditjet e trurit dy herė e gjysmė mė tepėr se tek personat qė gėzonin shėndet tė plotė. Njė nė tre goditje nė tru ėshtė e shkaktuar nga tensioni i lartė. Si shkaktari i vendit tė dytė ėshtė renditur duhani i cili e rrit rrezikun nga goditjet e trurit pėr dy herė. Sipas mjekėve personat qė konsumojnė duhan duhet tė jenė tė kujdesen mė tepėr pėr shėndetin duke ulur konsumin e tij, apo duke e lėnė mėnjanė. Faktorėve kryesorė tė pėrmendur mė sipėr u shtohen edhe 5 faktorė tė tjerė qė ndikojnė por disi mė pak nė goditjet e trurit.
Faktorėt
Diabeti ėshtė njė prej faktorėve po kėshtu dhe pasqyra e dobėt e gjakut. Konsumimi i alkoolit ashtu si dhe konsumimi i duhanit ndikon megjithėse renditet disa shkallė mė poshtė. Dhe nė fund dy faktorė tė tjerė po kaq tė rėndėsishėm qė ndikojnė nė goditjet qė ndodhin nė tru janė stresi dhe depresioni. Faktorėt e pėrmendur mė sipėr varen nė shumicėn e rasteve nga njėri-tjetri. Tė gjithė faktorėt e pėrmendur gjithashtu rritin rrezikun edhe nga goditjet nė zemėr.


Pesė faktorėt kryesorė qė shkaktojnė goditjet nė tru

Tensioni i lartė i gjakut,
- duhani, mbipesha
- ushqimi jo i shėndetshėm dhe
- mungesa e lėvizjeve

Pesė faktorė tė tjerėt ndikues

- Pasqyra e dobėt e gjakut
- diabeti
- alkooli
- stresi dhe
- depresioni

Goditjet nė tru shkaktari i tretė i vdekjeve te njerėzit

Goditjet nė tru janė shkaktari i tretė kryesor i vdekjes sė njerėzve dhe shkaktari kryesor i cili shkakton paaftėsitė tek adoleshentėt. Pėr rreth 4,500,000 tė vdekur me goditje janė raportuar nė vitin 1990 kurse nė vitin 2020 parashihet tė ketė rreth 7.7 milion tė vdekur nga goditjet nė tru. Lajmet e mira janė qė mjekimet ekzistojnė dhe zvogėlojnė mjaft mire dėmet qė shkaktohen nga goditjet nė tru. Sidoqoftė, ju duhet t’i njihni simptomat e njė goditjeje nė tru dhe tė arrini nė spital nė mėnyrė tė shpejtė. Marrja e mjekimit brenda 60 minutave mund parandaloj paaftėsitė.
Ēfarė janė goditjet nė tru
Njė goditje, ndonjėherė quhet njė "sulm nė tru," ndodh kur rrjedhja e gjakut nė tru ėshtė ndėrprerė. Kur njė sulm ndodh, qelizat nė njė hapėsirė tė trurit menjėherė fillojnė tė vdesin sepse qelizat ndalojnė sė marri oksigjen dhe lėndė tjera ushqyese me tė cilat qelizave u duhet tė funksionojnė. Ekzistojnė dy lloje tė mėdha tė goditjeve nė tru. I pari, quhet goditja ishemike, e cila shkaktohet nga njė lėmsh gjaku i cili e bllokon apo i vė tape njė ene tė gjakut apo arterie nė tru. Pėr rreth 80% tė tė gjitha rasteve me goditje nė tru janė ishemike. I dyti, e njohur si goditja hemorragjike, shkaktohet nga njė enė e gjakut nė tru qė e ēanė enėn e gjakut dhe gjaku rrjedh nė tru. Pėr rreth 20 pėr qind e goditjeve nė tru janė hemorragjike. Edhe pse goditjet nė tru janė njė sėmundje vetėm e trurit, mund tė ndikojnė edhe nė tėrė trupin. Efektet e njė sulmi apo goditje sillen nga ato mė tė lehtat deri tek ato mė tė fortat dhe mund tė pėrfshijnė paraliza, probleme me tė menduar, probleme me tė folur dhe probleme emocionale. Pacientėt gjithashtu mund ndiejnė dhembje apo mpirje pas njė sulmi nė tru. Duhen njohur shenjat Sepse sulmi e dėmton trurin, ju ndoshta as qė nuk e vėreni qė keni pasur sulm. Tek dikush tjetėr sulmi dallohet qartė, duket i pavetėdijshėm apo i hutuar. Viktimat e sulmeve kanė rastin mė tė mirė se nėse dikush ndodhet afėr tyre mund t’i dalloj qartė simptomat dhe vepron shpejtė.