Vinay Deolalikar, i cili punon nė dorėn hulumtuese tė Hewlett-Packard nė Palo Alto, Kaliforni beson se ai ka zgjidhur gjėegjėzėn e P vs NP, nė njė lėvizje qė mund tė transformojė pėrdorimin e kompjuterit nga njeriu dhe gjithashtu mund t’i sjellė atij njė ēmim prej 1 milion dollarė.
P vs NP ėshtė njė prej shtatė problemeve tė mileniumit tė vendosura nga Institutit Matematikor i Clay me bazė nė Massachusetts, dhe cilėsohet si mė i “vėshtiri” pėr tu zgjidhur.

Nė tė pėrfshihen shumė llogaritje matematikore duke pėrfshirė kontrollimin e njė numri tė madh tė zgjidhjeve tė mundshme qė janė pėrtej aftėsive tė tanishme tė cilido kompjuter. Megjithatė, pėrgjigjet pėr disa janė tė shpejta dhe tė lehta pėr tu verifikuar si tė sakta. P vs NP konsideron nėse ka njė mėnyrė pėr tė arritur tek pėrgjigjet e llogaritjeve nė njė mėnyrė mė tė shpejtė.

z. Deloalikar pretendon tė ketė vėrtetuar se P, qė i referohet Problemit zgjidhja e tė cilit mund tė gjendet me lehtėsi dhe tė verifikohet, nuk ėshtė e njėjtė me Np, qė i referohet problemeve zgjidhjet e tė cilave janė pothuajse tė pamundshme por qė mund tė verifikohen me lehtėsi. Letra e tij qė u postua tė premten, tani po shikohet nė detaje nga shkencėtarėt kompjuterik.

Scott Aaronson, njė asistent profesor i shkencave kompjuterike pranė Institutit Maassachusetts tė Teknologjisė, ėshtė aq skeptik sa qė ka premtuar nė blogun e tij edhe 200.000 dollarė shtesė pėr z. Deloalikar nėse zgjidhja pranohet nga Clay. Ai shkroi se “nėse P#Np ėshtė vėrtetuar, atėherė kjo do tė ndryshojė jetėn time nė mėnyrė dramatike sa qė pagesa prej 200.000 dollarė do tė jetė mė e pakta qė do tė mund tė bėjė”.

Problemi P vs N\p ishte formalizuar nė vitin 1971 nga matematicentėt Stephen Cock dhe Leonid Levin. Pėr tė ndihmuar nė kuptimin e ēėshtjes, Instituti Matematikor i Clay ofron njė shembull nė llogaritje si tė akomodohen 400 studentė nė 100 dhoma tė universitetit. Aty thuhet: “Pėr tė komplikuar ēėshtjet, Dekani tė ka ofruar ty njė listė me palėt e studentėve tė papėrshtatshėm dhe ka kėrkuar qė asnjė palė nga lista tė paraqitet nė zgjidhjen tuaj finale”.

”Ky ėshtė njė shembull i asaj qė shkencėtarėt kompjuterik e quajnė problem NP, qpasi qė ėshtė lehtė tė kontrollohet nėse njė zgjidhje e dhėnė prej 100 studentėve tė propozuar nga njė bashkėpunėtorė ėshtė e kėnaqshme, megjithatė detyra e gjenerimit tė njė liste tė kėtillė nga zero, duke aq e vėshtirė sa qė duket tė jetė tėrėsisht jo praktike”.

”Nė fakt, numri total i mėnyrave tė zgjedhjes sė njėqind studentėve prej 400 aplikantėve ėshtė mė i madh se numri i atomeve nė universin e njohur”.

”Shkenca kompjuterike po dėshiron tė pėrcaktojė nėse ekziston pyetja pėrgjigja e tė cilės mund tė kontrollohet me lehtėsi por qė nuk kėrkon njė periudhė tė gjatė pafundėsisht pėr tė zgjidhur ēfarėdo procedure tė drejtpėrdrejtė”.