Njė studim i publikuar nga revista Biology Letters, sipas tė cilit, diferenca ideale pėr njė ēift burrė grua duhet tė jetė njė dekadė e gjysmė.
Kėrkuesit e Universitetit tė Vjenės kanė realizuar njė studim nė popullsinė suedeze duke verifikuar lidhjet mes fėmijėve dhe prindėrve. Si rezultat pjesa mė e madhe e fėmijėve tė stresuar jetojnė nė familje nė tė cilat mes burrit dhe gruas ka diferencė tė vogėl moshe. Burrat kanė tendencė tė dėshirojnė gratė mė tė reja, pasi i gjejnė ato mė tėrheqėse, ndėrsa gratė kėrkojnė njė partner mashkull tė stabilizuar dhe qė tė jetė plot me siguri nė vetvete, tė gjitha kėto karakteristika i gjen mė me lehtėsi tek burrat mė tė mėdhenj nė moshė,- shpjegon udhėheqėsja e kėtij studimi.
Tė njėjtin pėrfundim ka arritur dhe njė studim i bėrė nė Universitetin e Finlandės. Nė 2001, duke studiuar popullsinė e veriut tė Finlandės, ata arritėn nė konkluzione tė njėjta: Burrat me gra, qė kanė njė diferencė deri 15 vjeēare, kishin mė shumė fėmijė tė mbarė.
Diferenca e moshės
Sipas njė studimi tė ri nė kėtė fushė ēifti ideal pėr riprodhim ėshtė i formuar nga njė burrė qė ėshtė 6 vjet mė i madh se partnerja e tij. E thotė natyra: me kėtė diferencė moshe ekzistojnė mundėsitė mė tė mira dhe shanse tė mėdha pėr tu riprodhuar. Burrat preferojnė gratė, apo shoqe mė tė reja se vetja, pasi kjo maksimizon mundėsinė pėr tė bėrė fėmijė, ndėrsa shanset ulen ndjeshėm kur gruaja ėshtė mė e madhe se burri. Gratė, nė tė njėjtėn kohė, rreken tė preferojnė burrin mė tė madh, sepse ky zakonisht siguron mė shumė tė ardhura pėr tė mbajtur fėmijėt. Kėshtu qė, stereotipi kulturor qė sheh njeriun tė preferojė gratė mė tė reja ėshtė thjesht fryt i njė tendence natyrore, e bėrė pėr tė lehtėsuar riprodhimin. Kėrkimi nxjerr nė dritė pastaj se kur personat kanė njė fėmijė me njė partner, dhe njė tjetėr me njė tjetėr, ky partner i dytė ka gjithmonė tendencėn pėr tė qenė mė i ri se i pari, kjo qoftė nė rastin e burrave, ashtu dhe nė atė tė grave.
Studimet e fundit
Kohėt e fundit ėshtė vėnė re qė shumė gra rreken tė kenė marrėdhėnie me njė mashkull qė ėshtė mė tė ri nė moshė, gra qė shfaqen mė tė forta, qė nuk kanė nevojė tė mbrohen, qė tani marrin rolin e mashkullit, bėhen ato mbėshtetje dhe mbrojtje pėr njė mashkull. Gra qė zbulojnė njė siguri tė re, qė nė adoleshencė nuk mund tė kihet, gra qė nė vite dhe nė eksperiencė kanė gjetur dimensionet e tyre ideale. Gra qė ndjehen mirė me veten e tyre dhe pėr kėtė arsye, pėlqehen shumė nga meshkujt. Gra qė i marrosin ata meshkuj qė kanė disa vjet mė pak se ato, tė intriguar nga ky lloj miksimi gruaje: eksperte, e zonja, dhe pak mama.
Gjestet qė tregojnė se keni njė lidhje tė gabuar
- Ai ose ajo ėshtė shumė xheloze, qoftė dhe pa arsye, dhe dominuese.
- Ai ose ajo kėrkon qė tiu izolojė nga familja, miqtė dhe shoqėria.
- Ai/ajo kėrkon tė fajėsojė tė tjerėt nė vend qė tė marrė pėrgjegjėsitė pėr sjelljet e tij/e saj.
- Ai/ajo ju kritikon vazhdimisht, ju thėrret nė emėr ose ju bėn tė ndiheni keq rreth vetvetes.
- Ai/ajo beson qė njė femėr duhet tė jetė e barabartė me mashkullin apo beson nė stereotipat tradicionalė pėr sa i pėrket gjinisė.
- Shihni si i trajton ai/ajo tė tjerėt: nėnėn, babanė, familjen dhe miqtė. Nė tė njėjtėn mėnyrė do tiu trajtojė edhe juve, nėse jo tani se paku nė tė ardhmen.
- Mbase vjen nga njė familje ku dhuna ėshtė dominuese, ku prindėrit abuzojnė me njėri-tjetrin? Kjo mund tė jetė "normale" pėr tė sepse ėshtė mėsuar me njė gjendje tė tillė.
- Kėrkon tiu pėrbuzė duke pėrdorur zė tė lartė, gjeste zemėrimi, shikime, pėrplasje apo shkatėrrim tė gjerave pėrreth.
- Ai/ajo injoron ndjenjat apo nevojat tuaja, kėrkon tiu vejė nė lojė pėr shkak tė tyre.
- Ndiheni sikur nuk mund tė bėni mjaftueshėm pėr ta kėnaqur atė pa marrė parasysh sesa shumė mundoheni.
- Ai/ajo ėshtė i/e parespektuar nga gjinia tjetėr nė pėrgjithėsi.
- Ai/ajo kėrkon shumė gjera nga ju qė ju bėjnė tė largoheni nga vetvetja apo nga ajo qė ju doni tė jeni.
- Ai/ajo ka vėshtirėsi pėr tė shprehur ndjenjat, luan "lojėra mendimesh" qė ju bėjnė tė ndiheni tė marrė, injorantė apo konfuz.
- Ai/ajo kėrkon qė tiu bėjė pėrgjegjės pėr lumturinė e tij/saj apo pėr tė pasur fatin e lidhjes nė dorė.
- Ju bėn tė qani, bėn premtime dhe ju bėn dhurata pas njė zėnke qė keni pasur.
- Pas asaj qė duket ai/ajo thotė se ka njė karakter tė mirė dhe njė proces tė menduari tė vendimeve dhe veprimeve qė ai/ajo bėn.