Pėrgjegjėsia e prindėrve ėshtė qė ta mėsojnė fėmijėn tė sillet tė mirė. Fėmijėt mė mirė mėsojnė nėse i tregoni shembull personal.

Sjellje e caktuar nuk ėshtė e pranueshme nėn asnjėfarė kushtesh. Nuk duhet tė lejohet zgjedhje nėse bėhet fjalė pėr ēfarėdo gjėje e cila e kėrcėnon shėndetin/sigurinė e fėmisė ose ardhmėrinė e tij. Pėr shembull fėmija i sėmurė duhet tė marėr barėra. Fėmija i vogėl nuk guxon tė luajė nė rrugė, ose tinejxheri nuk guxon tė vozitet me vozitės tė dehur. Fėmija nuk duhet tė ikė nga shkolla. Shkolla e pėrgatit qė tė mund tė punojė dhe fitojė pėr jetėn, gjegjėsisht bėhet fjalė pėr ardhmėrinė e tij.

Pėr sjellje tė caktuar mund tė bisedohet, pėr shembull a do t'i lyejė flokėt ose a do ta rregullojė krevatin etj.

Ēfarė duhet tė prisni?
Fėmijėt dallohen nė sjellje nė varėsi nga mosha e tyre dhe nga personaliteti. Bėhuni i drejtė dhe real nė raport tė asaj se ēfarė prisni nga ata.
Thuajini fėmijės ēfarė prisni prej tij. Instrukcionet duhet tė jenė tė qarta dhe nuk duhet tė hiqni dorė nga ato.
Mos kėrkoni nga fėmija juaj tė bėjė diēka, kėshtu qė do ti lini rast tė thotė jo. Nė vend qė tė pyesni ,,a je i pėrgatitur pėr nė krevat?” thoni “Koha ėshtė qė tė pėrgatitesh pėr nė krevat”.
Mė parė ia bėni me dije pėr atė qė prisni prej tij, pėr shembull ,,nė 5 minutat e ardhshme, ėshtė koha qė t'i mbledhėsh lodėrat”.
Bėni njė listė tė shkurtėr tė rregullave. Ndihmoni fėmijės suaj t'i kuptojė rregullat dhe vėrtetoni qartė ēfarė do tė ndodhė po qe se i thyen ato.
Stimuloni pavarėsi. Lejoni qė punėt rutinore fėmija t'i bėjė vetė.
Hartoni plan ditor, dhe pė r mbahuni atij . Nė tė, le tė jė jetė e pėrfshirė shkolla, tė luajturit, detyrat shtėpiake, TV, ushqimet, pastrimi dhe tė fjeturit.
Adoleshcenca ėshtė periudhė e veēantė. Adoleshcentėt duhet tė trajtohen nė mėnyra tė ndryshme nga fėmijėt e vegjėl.
Si tė veproni nėse fėmija nuk sillet mirė?

Mundohuni ti sqaroni fėmijės se si duhet tė sillet. Pėrdorimi i dėnimit fizik siē ėshtė tė rrahurit ėshtė mė pak efikase. Ajo mund ta ndalojė sjelljen e keqe, por nuk do ta mėsojė fėmijėn tė sillet mirė. Mundohuni nė mėnyrė tjetėr ta disciplinoni fėminė.

Injoroni sjellje tė keqe. Fėmitė duan ta tėrheqin kujdesin e prindėrve tė tyre. Bile edhe kujdesi negativ mund tė veprojė nė mėnyrė stimulative. Nė vend qė ti pėrgjigjeni, mundohuni ta injoroni sjelljen e keqe. Kushtoni rėndėsi atėherė kur tė fillojė tė sillet mirė. Keni kujdes injorimi nuk ėshtė i lejuar nėse fėmija sillet nė mėnyrė tė rrezikshme. Sjellja e tillė duhet tė ndėrpritet menjėherė.
Pėrdorni dėnimin me ,,pėrjashtim” (time-out). Thuajini fėmijės mė pėrpara, cila sjellje do tė dėnohet me pėrjashtim (time-out). Time-out vepron mirė pas sulmeve tė hidhėrimit, kur fėmija krejtėsisht e humb kontrollin ose nėse fėmija sillet nė mėnyrė agresive ose tė rrezikshme. B indeni se do ta dėnoni me,,pėrjashtim”nėse nuk sillet mirė. Mos u tėrboni . Nėse parabindja nuk vepron, dėnojeni me time-out. Zgjidhni vend i cili ėshtė i mėrzitshėm, por mos tė veprojė nė mėnyrė friguese. Pėr shembull, nė karrike me fytyrė tė kthyer kah muri. Ēdoherė rrini nė afėrsi qė ta shikoni por mos i flisni. Pėrdorni orė qė tė rrijė saktėsisht sa keni paraparė. Koha duhet tė jetė e shkurtė ( rreth njė minutė pėr secilin vit tė moshės).Nėse fėmija e lėshon vendin, kthejeni prapa dhe eventualisht filloni me numėrimin e kohės, pėrsėri. Kur tė mbarojė dėnimi, mos i flitni pėr sjelljen e keqe. Mė mirė ėshtė qė t'i sqaroni se ēfarė kėrkoni nga ai ose lėvdėrojeni/shpėrblejeni rradhėn tjetėr kur tė sillet mirė.
Si tė veproni kur sillet mirė?

Shpėrblejeni pėr sjelljen e mirė me lėvdata, shpėrblime ose pėrkujdesje. Shpėrblimi nuk duhet tė blihet me tė holla. Mund tė jetė edhe njė pėrqafim i thjeshtė ose t'i shtohet numri i pėrallave kur e vini nė gjumė, ose t'i pėrgatitni diēka speciale pėr tė ngrėnė.Ėshtė mirė ta lini fėminė qė vetė ta zgjedhi dhuratėn. Mos i premtoni diēka tė cilėn nuk mund t'ia dhuroni. Potenconi nėse bėn diēka tė mirė.


Si ta pėrmirėsoni sjelljen e fėmisė tuaj?
Mundohuni qė atė qė doni ta korrigjoni ta arrini pa pėrdorur forcė . Le tė duket si lojė, e jo si obligim . Pėr shembull nėse duhet tė shkojė nė krevat, pėrdorni orėn dhe thuajini tė fshihet nėn kuvertė para kalimit tė kohės.
Mėsojeni nė vetėkontrollim. Lejoni qė tė zgjedhi mes obligimeve. Pėr shembull tė zgjedhė cilin libėr ta lexojė para se tė flejė.
Mos u mundoni qė tė korrigjoni ēdo gjė pėrnjėherė. Zgjidhni njė ose dy punė nė tė cilat duhet tė punoni.
Jepni fėmijės kohė qė tė mėsojė. Sjellja ndryshon ngadalė. Pėr shembull, luteni qė tė luajė qetė, 10 minuta. Jepni lėvdata pėr tė. Pas disa ditėve, rriteni kėtė kohė nė 15 minuta. Lėvdėrojeni vetėm nėse e ka realizuar kėrkesėn. Vazhdoni mė tutje.
Mund tė formoni sistem tė shpėrblimit, me pikat tė cilat duhet t'i pėrfitojė nėse sillet mirė. Shfrytėzoni ditar, ku saktėsisht do tė shėnoni se ē'ka ndodhur. Nėse sillet mirė – jepni pikė, nėse fiton 10 pika- fiton shpėrblim tė vogėl, e cila pėr tė nuk ėshtė aq e rėndėsishme.
Ku mund tė kėshilloheni mė shumė?

1 Pediatri
2 Mjeku familjar
3 Psikologu