Bota e bukurosheve inteligjente japoneze

[Altin111]

Bota e bukurosheve inteligjente japoneze po perëndon dhe bashkë me to një kulturë e tërë

Edhe pse fytyra është gjithë rrudha dhe dëgjimi thuajse e ka lënë, 98-vjeçarja Kokin është krenare që i ka dedikuar gjithë jetën e saj të qenit geishë. E vlerësuar nga meshkujt për inteligjencën, sharmin dhe bukurinë e saj, tani geisha më e moçme në botë kujtonte me nostalgji kohën përpara Luftës së Dytë Botërore. Atëherë, në lagjet japoneze të geishave shpërthente jeta para perëndimit të diellit dhe ato, të veshura me kimonotë e mëndafshit, nxitonin të shkonin shpejt te restorantet "ryotei", ku u duhej të argëtonin burrat e pushtetshëm në mbrëmjet që zgjasnin deri në orët e para të mëngjesit. Këto kohë lagjet e "shtëpive" të geishave janë të qeta. Nëpër rrugët e qyteteve japoneze, ku jeta e natës me klubet e vallëzimit, lokalet e striptisteve dhe karaoket i tërheqin njerëzit më shumë se sa "zbavitja" tradicionale japoneze, duke bërë shumë geisha nostalgjike për kohën dhe njëkohësisht duke i lënë të papuna. "Klientët, kohë më parë paguanin gjithçka për të qenë në praninë tonë", thotë Kokin, e cila përdor emrin e artit, që është edhe emri me të cilin e thërrasin geishat e tjera. "Klientët tanë, pjesa më e madhe e cilëve janë të rinj nuk kanë asgjë për të na treguar, preferojnë të shkojnë nëpër lokale moderne". Kokin, që mban veshur një kimono ngjyrë jeshile me rrip rozë dhe flokët e sapo rregulluar, akoma është në gjendje t‘i bjerë bukur shakmisen-it (një instrument muzikor japonez me tre korda) dhe të këndojë këngë klasike në lagjen e geishave në Atami, afër Tokios. Ajo nuk ka fëmijë që të kujdesen për të në këtë moshë. Megjithatë, akoma kujton ditët e saj të para si geishë, kur tërhiqte vëmendjen e meshkujve me lajkat e saj. "Në verë po qëndroja në kopsht për t‘u freskuar, pasi nuk kisha asgjë për të bërë, kur dikush erdhi dhe më pyeti nëse isha e lirë, madje ishte gati të paguante për tu zbavitur", thotë Kokin, së cilës i pëlqen që ta thërrasin "Kokin neesan" (motra e vjetër). "Njerëzit më kërkonin, madje dhe nëse qëndroja vetëm një orë", shton ajo, fotot e së cilës mbushën faqet e gazetave anembanë vendit kur ajo bëri 98 vjeçe në shtator. Në ditët e sotme janë vetëm pak geishat që vazhdojnë të ushtojnë profesionin ku femrat zbavitin meshkujt e shtresave të larta përmes këngëve, kërcimit dhe bëhen pjesë e bisedave të këndshme të mbrëmjeve për çmime shumë të larta. Numri i geishave në vitin 1928 në të gjithë Japoninë kur Kokin nisi edhe karrierën e saj ishte rreth 80 mijë, ndërsa tani nuk numërohen më shumë se 1000 të tilla. Madje, në Tokio janë vetëm 300 të tilla. Ndryshe nga sa mendojnë njerëzit, geishat nuk janë prostituta, por artiste. "Gei" në japonisht do të thotë art. Geishat zotërojnë të paktën një art: këngë, vallëzim, apo një vegël muzikore. Nëse në të kaluarën disa prej tyre kanë pasur padronë me të cilët janë martuar, tanimë jetojnë më të ardhurat e tyre të vogla dhe bëjnë një jetë modeste.




Me klientelën e tyre të përbërë nga një elitë biznesmenësh apo politikanësh të fuqishëm, por që tanimë nuk ekziston më, geishat janë duke kërkuar për klientë të rinj, si për shembull turistë, madje edhe gra.

Pranë zhdukjes

Një raport ekonomik në vitin 1900 i detyroi biznesmenët që të reduktonin shpenzimet për argëtimet, ndërkohë që skandalet e shumta të viteve të fundit i kanë bërë politikanët të rrinë larg shpenzimeve të tepruara. Një darkë mund të kushtojë rreth 80000 jen (354 paund) për person, në varësi të vendit dhe numrit të geishave të pranishme. Por edhe para viteve ‘90, burrat frekuentonin vazhdimisht mbrëmjet e orëve të vona në "ryotei", restorantet me dhomat prej druri, ku geishat ushtronin artin e tyre dhe pëlqenin më pak komfortin që ofronin lokalet e striptisteve, apo vendet ku zhvilloheshin karaoket. Ashtu si numri i meshkujve që janë argëtuar nga geishat është zvogëluar, edhe ky profesion i vjetër po përpiqet të mbijetojë. "Presidenti i kompanisë, nëse është 50 vjeç, mund të mos ketë shkuar kurrë në një mbrëmje në praninë e geishave. Nëse nuk keni shkuar, ju nuk mund ta dini atë që ato pëlqejnë dhe nëse ju nuk e dini, nuk do të ndiheni keq nëse mësoni se bota e tyre është drejt zhdukjes", thotë Sumi Asahara, autori i një libri mbi jetën e tyre. Të alarmuar që geishat janë në prag të zhdukjes, grupe të ndryshme qytetarësh në Tokio dhe kompani udhëtimi kanë nisur ta bëjnë argëtimin më të prekshëm, duke përfshirë edhe drejtimin për në Kyoto, kryeqyteti i Japonisë së vjetër dhe qendra e botës së geishave. Në Kagurazaka, në Tokion qendrore, një organizatë jofitimprurëse ka filluar të ofrojë performanca nga geishat qysh dy vjet më parë, në lagjet ku geishat shiheshin rrallë. "Tradita e geishave mund të mbijetojë brenda restoranteve luksozë japonezë për njerëzit që janë të gatshëm të paguajnë çmime shumë të larta", tregon Keiko Hioki, zëvendëspresident i grupit "Ikimachi Club". "Por, për të ruajtur botën e geishave si pjesë e kulturës sonë, ajo duhet të njihet nga publiku i gjerë, vazhdon ai. Në mënyrë të habitshme, performancat e tyre tashmë janë shumë të përhapura mes grave dhe lagjja e tyre është e hapur edhe për turistët e huaj, duke u ofruar atyre mundësinë për të parë performancat unike të zonjushave të orëve të vona. "Ryotei"-t janë gjithashtu nënë presionin për të ndryshuar. E çuditshme, pasi për vite me radhë këto restorante luksi kanë lejuar vetëm "onajimi-san", apo klientë të rregullt. Ashtu si geishat, ata kanë zbuluar se ky biznes tashmë nuk sjell më ndonjë lloj fitimi. Sakurajaya, një "ryotei" 64-vjeçar në Mukojima të Tokios, ka filluar të mirëpresë një numër të madh turistësh që nga viti 2002. Me një grup prej 30 turistësh, çdokush mund të shijojë një mbrëmje nën praninë e gjashtë geishave për më pak se 10.000 jen. "Në të kaluarën ‘puna‘ ka qenë shumë e madhe dhe klientët prisnin pas derës për të hyrë. Na duhej të zgjidhnim se kush duhet të hynte e kush jo. Tani nuk ndodh më kështu. Ne lejojmë të hyjë kushdo që ka dëshirë", tregon Kazuko Amemiya, pronar i Sakurajaya-s. Po ashtu, Sakurajaya përdor edhe faqen e saj të internetit për të "rekrutuar" geisha të tjera mes vajzave të reja, që përmes këtij "profesioni" mund të trajnohen në kërcim, instrumente muzikore klasike dhe preformanca të ndryshme. Shumë gra e kryejnë këtë profesion prej më shumë se 30 vjetësh dhe ato nuk duan të japin leksione. Ato nuk mund të quhen geisha", tregon Kokin, e cila akoma merr leksione shakmisen-i katër herë në javë. "Bota jonë po ndryshon. Shumë janë kundër tyre, si për shembull performanca e geishave për grupet e turistëve. Për Kanae, një geishë nga lagjja Asakusa në Tokio, të shpëtosh profesionin e geishës do të thotë më shumë se sa të ruash artet tradicionale. "Shumë gjëra në Japoni tani ‘funksionojnë‘ sipas modelit perëndimor. Madje shumë njerëz nuk flasin më as japonisht. Por në botën tonë ngelet më e mira e Japonisë, ndaj shpresoj që shumë njerëz, japonezë dhe të huaj bashkë, të vijnë ta shijojnë atë".

Si mund të bëhesh një geishë japoneze
Geishat janë femra japoneze që performojnë muzikë dhe kërcime tradicionale në orët e vona, në restorante të posaçme japoneze


Në mesin e viteve ‘50, në Japoni ishin më shumë se 40000 geisha, ndërsa tani numri i tyre ka shkuar në 1000. Ky numër është i lidhur ngushtë me interesin e vogël të japonezëve për artet tradicionale dhe rendjen pas formave të tjera të argëtimit

"Bota" e geishave ishte e vendosur në Kyoto, ndërsa mund të përmenden edhe lagje të tjera në Tokio, ku kanë ngelur rreth 300 të tilla dhe qyteti i Astamit, në perëndim të Tokios, ku gjenden rreth 230 geisha

Trajnimi

Në të kaluarën, vajzat bëheshin geisha që në moshën 13-vjeçare, ndërsa tani është e paligjshme ta nisësh këtë profesion përpara moshës 18 vjeç. Përjashtim bën vetëm Kyoto, ku vajzat trajnohen që sapo mbushin 15 vjeç


Vajzave u duheshin disa vite trajtim për t‘u bërë geisha të vërteta, por meqenëse gjithmonë e më shumë gra po bëjnë profesionin e tyre në shekullin XX, ato debutojnë si geisha që nga fillimi

Geishat trajnohen në instrumente muzikore klasike si mahisen, flaut dhe daulle. Po ashtu ato marrin leksione për valle tradicionale, këngë dhe mënyrat për servirjen e çajit dhe pijeve të tjera

Njohuri të tjera përfshijnë edhe argëtimin e klientëve me biseda të këndshme. Ato e kishin si rregull që të mos tregonin detajet e bisedave me klientët, që në shumicën e rasteve ishin njerëz të shtresave të larta japoneze, si politikanë apo presidentë kompanish


Veshja

Geishat dallohen për fytyrën e mbuluar me pudër të bardhë dhe buzët e kuqe. Në mënyrën e tyre të lyerjes përfshihen edhe sytë që shpesh lyhen përreth me ngjyrë të kuqe. Me të bardhë ato mbulojnë fytyrën, faqet dhe qafën, përveç pjesës së sipërme të qafës, që lihet e palyer në formën e shkronjës "Ë"

Geishat e reja, ndryshe nga ato më të vjetrat në profesion, veshin kimono të gjata dhe me ngjyra të ndryshme. Pasi maturohen, ato veshin kimono me të tjera dizajnime dhe nuk e mbulojnë më fytyrën me të bardhë, përveç rasteve speciale

Rrënjët

Gjurmët e origjinës së geishave i gjejmë rreth viteve 1603-1867, kur ato argëtonin burrat e pushtetshëm në lagjen me "drita të kuqe", Yoshiwara në Tokio. Në atë kohë, prostitucioni ishte i ligjshëm, por profesioni i geishës dallonte qartë nga ai i një prostitute

Në të kaluarën ka pasur gjithashtu edhe geisha burra. Në vitin 1930 numëroheshin rreth 470 të tillë, ndërsa tani kanë ngelur vetëm katër të tillë

Shumë prej geishave u bënë bashkëshortet e padronëve, të cilët më parë paguanin për trajnimin e tyre