Tani, studiuesit janė nė gjendje tė zbulojnė kodin gjenetik tė njė individi brenda pak orėsh



Deri para 50 vjetėsh, shkencėtarėt pėrpiqeshin tė mėsonin rreth kodit gjenetik tė njeriut, ndėrsa tani, studiuesit janė nė gjendje tė zbulojnė kodin gjenetik tė njė individi brenda pak orėsh. Kjo arritje jo vetėm qė u jep mundėsinė mjekėve tė gjejnė shkakun e shumė sėmundjeve, por edhe parashikon se nga ēfarė sėmundjesh mund tė preken ata nė tė ardhmen. Nė Britani, kjo ėshtė njė fushė qė po bėhet gjithnjė e mė popullore nė testimet mjekėsore.
Gjenet tona na bėjnė ata qė jemi, tė gjatė, tė shkurtėr, me flokė tė zeza apo tė kuqe. Ato janė bazat e formės sonė fizike dhe kanė ndikim tė madh tek shėndeti ynė. Arritjet shkencore bėjnė tė mundur tani shpėrbėrjen e ADN-sė dhe ekzaminimin e sekuencės gjenetike pėr difekte tė ndryshme qė mund tė ēojnė nė sėmundje si diabeti, probleme kardiovaskulare dhe distrofi muskulare.
Doktor Fred Kavalier ėshtė gjeneticist nė njė spital tė Londrės. “Teknologjia pėr testimin e ADN-sė e bėn tani tė mundur leximin mė tė shpejtė tė sasive tė mėdha tė ADN-sė.” Mbledhja e informacioneve nga gjenet tona nuk ndihmon vetėm mjekėt pėr diagnostikimin e sėmundjeve, por i ka hapur rrugė edhe njė biznesi nė Britani.
Njerėzit gjithnjė e mė tepėr po u kthehen kompanive tė tilla si Shėndeti Gjenetik nė Londėr pėr tė marrė njė analizė personale tė sekuencės sė tyre gjenetike dhe vlerėsim tė problemeve mjekėsore qė mund tė kenė nė tė ardhmen. Njė mostėr pėshtyme mjafton pėr tė marrė ADN-nė qė duhet pėr analiza. Brian Whitley ėshtė drejtori i kompanisė Shėndeti Gjenetik. “Ne u japim njerėzve njė raport 50 faqesh qė i njeh ata jo vetėm me tė dhėnat klinike tė momentit, por edhe tė dhėnat qė kemi nxjerrė ne nė lidhje me rreziqet qė mund tė kenė ata nė tė ardhmen dhe si t’i shmangin ato.”
Disa kompani dėrgojnė mjetet pėr marrjen e pėshtymės tek klienti me postė dhe pastaj u kthejnė atyre raportin. Ndėrsa, disa tė tjera preferojnė t’i takojnė klientėt e tyre. “Ne i vėmė rezultatet nė kontekstin e historisė sė tyre mjekėsore, dhe nuk i lėmė ata thjesht me njė raport nė dorė. Ata mund tė kthehen dhe tė na bėjnė pyetje tė tjera dhe tė bėjnė edhe kėrkimet e tyre, por ne mund t’i ndihmojmė me koncepte ushtrimesh dhe informacione pėr dietėn, nė varėsi tė interesit tė tyre.”
Megjithatė, komuniteti shkencor britanik ėshtė i shqetėsuar sepse, megjithėse studimi i gjeneve tona po pėrparon, mbeten ende shumė tė panjohura pėr tė bėrė njė analizė tė pėrshtatshme. Doktor Fred Kavalier ėshtė zėdhėnės i Shoqėrisė Britanike tė Gjenetikės Njerėzore. “Ne nuk kemi njohuri tė mjaftueshme pėr tė gjitha gjenet qė janė pjesė e sėmundjeve. Ne njohim disa nga kėto gjene, megjithėse ka ndoshta mijėra tė tjerė qė kanė ndikim. ?shtė sikurse tė shohėsh disa letra bixhozi nga njė kuti dhe tė arrish nė njė pėrfundim pėr tė gjithė kutinė.” Doktor Kavalier shqetėsohet se njerėzit mund tė ndėrmarrin masa tė panevojshme nėse u thuhet se kanė njė rrezik tė vogėl sėmundjesh ose mund tė shqetėsohen pa shkak. Analiza e profilit gjenetik kushton mes njė mijė dhe dy mijė dollarėve. Megjithėse disa thonė se kjo ėshtė shumė e madhe pėr t’u paguar pėr informacione qė, nė fund tė fundit, nuk mund ta ndryshojnė fatin e njė njeriu, tė tjerė thonė se tė dish se ēfarė mund tė ndodhė nė jetėn tėnde nė tė ardhmen ka njė vlerė tė jashtėzakonshme.