Ujė tė thjeshtė pėr fėmijėt e trashė




Njė studim i ri ka zbuluar njė "ilaē" tė thjeshtė pėr fėmijėt me mbipeshė: nė vend tė llojeve tė ndryshme tė lėngjeve, jepni ujė fėmijėve tuaj!Ekspertėt amerikanė kanė treguar se me anė tė lėngjeve qė pėrmbajnė sheqer, fėmijėt konsumojnė njė pjesė tė madhe tė kalorive. Ndėrsa nėse kėto lėngje zėvendėsohen me ujė tė thjeshtė, atėherė kėto kalori nuk do tė konsumohen dhe njėkohėsisht fėmija do ta plotėsoje kėrkesėn pėr lėngje.

Ndėrkohė, autorėt e studimit pohojnė se fėmijėt e kanė shumė mė tė lehtė tė heqin dorė nga lėngjet kalorike, sesa nga ushqimet e tilla (sheqerkat, ėmbėlsirat, akulloret etj.).


Qershia pėr sportistėt



Lėngu i qershisė mund ta zvogėlojė dhimbjen muskulore pas vrapimit, tregon njė studim i ri i botuar nė revistėn "American College of Sports Medicine".Nė studim kanė marrė pjesė 60 participantė tė shėndoshė tė moshave ndėrmjet 18 dhe 50 vjeē.

Participantėt tė cilėt gjatė njė jave, dy herė nė ditė kanė pirė nga 3 dcl lėng qershie, kanė pasur shumė mė pak dhimbje muskulore pas vrapimit nė shtigje tė gjata nė krahasim me ata tė cilėt kanė pirė lloje tjera lėngjesh.

Edhe pse nuk dihet mekanizimi i vėrtetė i kėtij efekti pozitiv tė qershisė, autorėt e studimit mendojnė se qershia vepron ngjashėm sikurse barnat tė cilėt i marrin sportistėt pėr tė zvogėluar proceset inflamatore pas aktivitetit trupor.


JO shumė ēamēakėzė!




Pėrtypja e shumė ēamēakėzėve stimulues me bazė kafeine dhe guarane mund t’ju dėrgojė nė spital, shkruan numri i ri i revistės "The Lancet".Shkencėtarėt nga Napoli pohojnė tė dhėnat nga disa pacientė tė rinj, tė cilėt janė paraqitur nė spital duke qenė tė shqetėsuar dhe agresivė.

Ata kanė pasur dhimbje nė bark dhe kanė urinuar shpesh. Pas ekzaminimeve mjekėsore ėshtė vėrejtur ritėm i shpejtuar i zemrės, frymėmarrjes dhe shtypje e lartė e gjakut.

Prindėrit e kėtyre rasteve kishin treguar se fėmijėt e tyre kishin pėrtypur shumė ēamēakėzė, dhe tė njėjtėn gjė e kanė konfirmuar vetė pacientėt e rinj.

Autorė e studimit u rekomandojnė prindėrve qė tė kenė kujdes qė fėmijėt e tyre mos tė pėrtypin shumė ēamēakėzė brenda njė kohe tė shkurtėr, sepse ėshtė e dėmshme pėr ta.


Ēaji i bardhė per ‘shkrirjen’ e dhjamit



Njė varg hulumtimesh nė qelizat yndyrore tė njeriut kanė zbuluar se ēaji i bardhė ka potencial tė ulė pjesėmarrjen e indit dhjamor nė organizėm.Nė tė vėrtetė, shkencėtarėt kanė treguar se ekstrakti i ēajit tė bardhė nė mėnyrė tė dukshme inhibon krijimin e qelizave tė reja yndyrore si dhe mobilizon yndyrėn nė qelizat e pjekura yndyrore.

Efekti i dobishėm i ēajit i pėrshkruhet njė substance tė quajtur epigallocatechin gallate, tė cilėn ēaji i bardhė e pėrmban mė shumė se ēaji i gjelbėr.

Ēaji i bardhė, si edhe ēaji i zi dhe ai i gjelbėr, nxirren nga bima Camellia sinensis, por procesi i prodhimin bėhet nė mėnyra tė ndryshme pėr tė arritur nivele tė ndryshme tė oksidimit tė substancave pėrbėrėse.



Mollėt ekologjike kanė mė shumė antioksidues





Njė studim i ri gjerman i botuar nė revistėn "Journal of Agricultural and Food Chemistry" pohon se mollėt e rritura nė mėnyrė ekologjike pėrmbajnė 15% mė tepėr antioksidues dhe sasi shumė mė tė madhe tė substancave fitokimike.Ky studim ėshtė vazhdim i debatit se cilit ushqim duhet t’i jepet pėrparėsi- atij ekologjik ose atij tė zhvilluar nė mėnyrė tradicionale. Ndėrsa nė bazė tė studimeve tė deritanishme, nė tė shumtėn e rasteve rezultatet janė thuajse tė ngjashme.

Derisa revista “Nutrition Bulletin” shkruan se nė bazė tė pėrmbajtėsve ushqyes, ushqimi i rritur nė mėnyrė ekologjike nuk ka pėrparėsi, tė dhėnat e reja i japin pėrparėsi sė paku konsumimit tė mollėve tė rritura nė mėnyrė ekologjike pėr shkak tė vetive mė tė shprehura antioksiduese.


Albedo nga portokalli



Albedo quhet pjesa e bardhė pa pigment, e cila gjendet nėn lėvoren e portokallit dhe shėrben si njė lidhėse qė mban lėvoren dhe pulpėn. Albedo pėrmban karbohidrate dhe vitaminė C, dhe ėshtė e pasur me pektinė, e cila ėshtė njė fibėr ushqyese e tretshme dhe ka efekt nė uljen e nivelit tė kolesterolit.
Albedo pėrmban edhe substanca tjera tė rėndėsishme, tė cilat aktualisht janė duke u hulumtuar pėr efektin e tyre nė parandalimin e karcinomės dhe proceseve inflamatore, shkruan “The New York Times”.

Pėr mė shumė, albedo pėrmban edhe d-limonen dhe flavonoide, tė cilat po ashtu konsiderohen si substanca potenciale anti-kancerogjene.


Qumėshti me ēokollatė pije e sportistėve




Shkencėtarėt kanė testuar ndikimin e tre pijeve mbi qėndrueshmėrinė e ēiklistėve: qumėshtin me ēokollatė, pijen energjike sportive dhe pijen pėrkatės pėr zėvendėsimin e lėngjeve tė humbura.
Disa ēiklistė tė trajnuar njėherė i kanė zbrazur rezervat e glikogjenit me anė tė ushtrimeve, dhe pastaj pas pushimit njėorėsh kanė pirė njėrėn nga pijet e lartpėrmendura dhe kanė vozitur biēikletat e tyre deri sa kanė mundur.

Ata tė cilėt kishin pirė qumėsht me ēokollatė kishin vozitur 43-51% mė gjatė sesa ata tė cilėt kishin konsumuar dy pijet tjera.

Tė gjitha pijet kanė pasur vlerė tė njėjtė energjetike, prandaj suksesin qumėshtit me ēokollata autorėt studimit tė botuar nė revistėn “Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism”, e shpjegojnė me praninė e karbohidrateve dhe yndyrave nė tė.

Vitamina D –steroid legal




Njoftohet se vitamina D mund tė shėrbejė si njė lloj steroidi natyror dhe kėshtu mund ta pėrmirėsojė performancėn sportive.Shkencėtarėt nga Kolegji amerikan pėr Mjekėsi Sportive kanė grumbulluar tė dhėnat e studimeve qė nga vitet e pesėdhjeta, tė cilat kishin tė bėjnė me hipotezėn se vitamina D pėrmirėson fuqinė sportive, dhe kėshtu kanė ardhur nė pėrfundim se realizimi i aktiviteteve sportive arrin nivelin maksimal gjatė verės, kur pėr shkak tė daljes nė diell vjen deri te sinteza mė e madhe e vitaminės D.

Ndėrkohė, studimet tjera tė realizuara te tė moshuarit kanė treguar se qėndrueshmėria trupore me kalimin e moshės ėshtė e lidhur direkt me nivelin e vitaminės D nė gjak, shkruan “Medicine and Science in Sports and Exercise”- revista zyrtare e Kolegjit amerikan pėr Mjekėsi Sportive.


Vlerėsojeni urinė



Ndjenja e urisė ėshtė instinktive, ndėrsa shumica e njerėzve kėrkojnė ushqim menjėherė pas paraqitjes sė shenjave tė para tė urisė, edhe pse nė fakt nuk ėshtė e domosdoshme qė tė hanė nė atė moment.Ėshtė e natyrshme paraqitja e urisė para se tė vijė koha e rregullt e ushqimit, mirėpo tė hash secilėn herė kur paraqitet edhe shenja mė e vogėl e urisė, rezulton me ngrėnie tė tepėrt.

Ja se ēka ofrojnė shkencėtarėt si mėnyrė pėr ta kontrolluar urinė: llogariteni dėshirėn pėr ushqim nga 0 deri nė 4:

0 = nuk jam i uritur
1 = uri e lehtė
2 ose 3= uri mesatare
4 = jeni shumė tė uritur


Sipas shoqatės dietetike amerikane, ju duhet tė hani atėherė kur tė arrini nė vlerėn 2 ose 3.


Mungesa e perimeve, mungesė e kalciumit





Shumica e njerėzve nuk konsumojnė sasi tė mjaftueshme tė perimeve dhe shumica e njerėzve nuk konsumojnė sasi tė mjaftueshme tė kalciumit. A ka ndonjė lidhje?

Tridhjetė njerėz kanė shijuar dhe vlerėsuar shijen e hidhur tė 24 perimeve tė ndryshme tė hidhura, ndėrsa mė pastaj ato vlerėsime janė krahasuar me pėrbėrjen e kalciumit nė to. Ėshtė treguar se perimet mė tė hidhura pėrmbajnė mė shumė kalcium. Pėr mė tepėr, shkencėtarėt iu kanė ofruar lakėrjeshile (e pasur me kalcium) dhe lakėr (qė nuk ėshtė aq e pasur me kalcium) kafshėve tė cilėt kanė apetit pėr kalcium. Kafshėt kanė zgjedhur lakėr-jeshilen. Ky hulumtim ka treguar se njerėzit mund ta njohin shijen e kalciumit nė ushqim, dhe se kėtė shije e llogarisin si tė hidhur, dhe ndoshta kjo ėshtė arsyeja se pse perimet e pasur me kalcium janė mė pak tė preferuara. Konsumoni perimet e hidhura, sepse janė mė tė pasura me kalcium!



Njė lėng mė pak, gjysmė kilogrami mė pak



Zvogėlimi i konsumimit tė lėngjeve qė pėrmbajnė sheqer ėshtė mėnyra mė e mirė pėr tė humbur peshė, sesa shmangja e kalorive tė njėjta nga sheqeri nė formė tė ngurtė.

Studim i realizuar te 810 persona tė rritur pohon se eliminimi ditor i 350 mL lėngu tė ėmbėl nė njė periudhė gjashtė mujore rezulton me humbjen e peshės pėr gjysmė kilogrami, ndėrsa i njėjti rezultat nuk arrihet nėse eliminohet sasia e njėjtė e kalorive nga sheqeri nė formė tė ngurtė. Kaloritė tė cilat vijnė nga lėngjet ndikojnė mė shumė nė shtimin e kilogramėve, pasi qė teprimi me to ėshtė shumė mė i shpeshtė sesa me ushqimin e zakonshėm, shtojnė autorėt e studimit tė botuar nė revistėn “American Journal of Clinical Nutrition”.