Ēfarė ėshtė droga?
Droga ėshtė njė substancė qė sjell ndryshime fizikedhepsikologjike.Drogamund tė jetė e ngurtė (‘khat’), e lėngshme (alkooli) ose e gaztė (thithėsit).

Fjalėt mė tė zakonshme pėr drogėn

Droga depresante (Depressant drug)
Njė lloj droge qė ngadalėson funksionet e trupit duke pėrfshirė edhe mesazhet pėr dhe nga truri. Drogat depresuese pėrfshijnė alkoolin, kanabis dhe benzodiazepinat (qetėsuesit e lehtė).

Varėsia nga droga (Drug dependence)
Kur njė person bėhet i varur nga droga pas pėrdorimit tė rėndė dhe afatgjatė tė drogės. Personi ka nevojė qė tė pėrdorė drogėn qė tė ndihet normal ose qė tė mos ketė simptomat e pakėndshme tė krizės sė mungesės. Varėsia mund tė jetė fizike,psikologjike ose tė dyja bashkė.

Parandalimi i drogės (Drug prevention)
Programe dhe projekte tė krijuara pėr tė parandaluar ose pėr tė shtyrė marrjen dhe pėrdorimin e drogės, pėr tė mbrojtur nga rreziqet e saj si edhe pėr tė parandaluar dėmet e shkaktuara prej pėrdorimit tė drogės.

Pakėsimi i dėmeve (Harm minimisation)
Pakėsimi i dėmeve ka tė bėjė me rregullat dhe programet qė kanė si qėllim qė tė pakėsojnė dėmet e shkaktuara nga droga dhe qė tė pėrmirėsojnė gjendjen shėndetėsore, sociale dhe ekonomike pėr komunitetin dhe individin. Qė nė vitin 1983, rregullorja e pakėsimit tė dėmeve ėshtė fokusuar drejt pakėsimit tė furnizimit dhe kėrkesave pėr drogė si edhe drejt dėmeve qė shkakton pėrdorimi i drogės.
Drogė haluēinogjene (Hallucinogenic drug)

Njė lloj droge qė shndėrron perceptimet e personit. Personat qė marrin haluēinogjenė mund tė shohin apo tė dėgjojnė gjėra qė nuk ekzistojnė, ose mund tė shohin gjėra tė tjetėrsuara. Ketamina, ‘LSD’, ‘kėrpudhat magjike’ dhe kanabisi janė tė gjitha droga haluēinogjene.

Narkotikė (Narcotic)

Substanca qė kanė fuqi qė tė sjellin gjumė tek njė person ose t’a bėjnė atė tė turbullt, tė lehtėsojnė dhimbjet, tė zbehin ndjesitė ose tė shkaktojnė humbjen e vetėdijes.

Mbidoza (Overdose)
Ndodh kur merret njė sasi e tepruar droge dhe trupi nuk ėshtė nė gjendje qė t’a konsumojė.

Drogė psikoaktive (Psychoactive drug)
Drogė qė ndikon nė sistemin nervor qėndror. Ka ndikim mbi trurin dhe si rrjedhim mbi mėnyrėn se si personi mendon, ndjehet dhe sillet.

Drogė stimulante (Stimulant drug)
Lloj droge qė pėrshpejton funksionet e trupit, duke pėrfshirė mesazhet pėr dhe nga truri. Stimulantėt e bėjnė pėrdoruesin qė tė ndjehet zgjuar, i vėmendshėm, ose i sigurt tek vetja. Kafeina, nikotina, amfitaminat,kokainatdheekstaziajanėshembujtė drogave stimulante.

Tolerancė (Tolerance)
Aftėsia e trupit pėr tė konsumuar drogėn

Kriza e mungesės (Withdrawal)
Nė se njė person qė merr drogė e ndėrpret atė ose e pakėson sasinė qė merr, atėherė tek ai ose ajo mund tė shfaqen simptoma fizikesepsetrupifillonqėtėmėsohet qė tė funksionojė pa drogė. Simptomat e krizės sė mungesės janė tė ndryshme, sipas llojit tė drogės dhe llojit tė personit pėrdorues, por nė pėrgjithėsi ato pėrfshijnė depresion, irritime, ngėrēe, tė pėrziera, djersitje
dhe pagjumėsi.

Drogat dhe efektet e tyre

Cilat droga janė shqetėsuese?
Pėr komunitetin drogat mė shqetėsuese janė drogat psikoaktive sepse ato veprojnė mbi trurin dhe ndryshojnė mėnyrėn se si mendon, sillet dhe ndjehet individi. Ka tre lloje kryesore droge: depresantėt, stimuluesit dhe haluēinogjenėt.

Depresantėt (Depressants)
  • alkooli
  • kanabis
  • benzodiazepinat (Valium, Serepax, Mogadon, Normison)
  • barbituratet
  • GHB (Gama-Hidroksibutrat)
  • Opiumi (heroina, morfina, kodina, metadoni, petidina)
  • Disa tretės dhe thithės


Drogat depresuese nuk shkaktojnė gjithnjė depresion tek pėrdoruesi. Nė tė kundėrt, ato ndikojnė tek pėrqėndrimi dhe koordinimi dhe ngadalėsojnė aftėsinė pėr t’ju pėrgjigjur situatave tė papritura. Kur merren nė sasi tė vogla depresantėt mund tė shkaktojnė ēlodhje. Nė sasi tė mėdha mund tė shkaktojnė humbjen e vetėdijes, tė vjella dhe vdekje.

Stimulantėt (Stimulants)

Stimulantėt e lehtė
  • kafeina (nė ēaj, kafe dhe pijet me kola)
  • nikotina (duhani)
  • efedrina (pėrdoret nė mjekimet pėr bronkitin, alergjinė e pranverės dhe astmėn)


Stimulantėt e fortė
  • amfitaminat (shpejtėsia, kristali metilik, akulli)
  • kokaina
  • ekstazia
  • tabletat dobėsuese (Duromine, Tenuate Dospan, Ponderaks)
  • khat


Drogat stimuluese shpejtojnė veprimtarinė e trurit. Si rrjedhim personi qė merr stimulantin ndjehet mė i gjallė, i vėmendshėm dhe i sigurt tek vetja. Ato rritin rrahjet e zemrės, temperaturėn e trupit dhe tensionin e gjakut. Stimulantėt pakėsojnė oreksin, zmadhojnė pupilat e syrit, sjellin pagjumėsi, dhe e bėjnė pėrdoruesin qė tė flasėpapushimapotėjetėpaknervoz.
Marrja e sasive tė mėdha tė stimulantėve shkakton ankth, panik, kriza, dhimbje koke, dhimbje nė stomak, agresivitet dhe paranojė.
Stimulantėt e fortė mund tė maskojnė disa nga efektet
e depresantėve si pėr shembull ato tė alkoolit.

Haluēinogjenėt (Hallucinogens)

  • ‘datura’ (bimė)
  • Ketamina
  • LSD (acid dietilamid lisergi)
  • Kėrpudhat magjike
  • Meskalina (kaktus pejoti)
  • PCP
  • Kanabis
  • Ekstazi


Drogat haluēinogjene shndėrrojnė mėnyrėn se si personi sheh ose imagjinon qė sheh rreth vetes. Personat qė marrin haluēinogjenė mund tė shohin apo tė dėgjojnė gjėra qė nuk ekzistojnė, ose mund tė shohin gjėra tė tjetėrsuara.
Efekte tė tjera tė haluēinogjenėve janė zmadhimi i pupilave tė syrit, ikja e oreksit, rritja e lėvizjeve, folje dhe tė qeshura tė tepruara, eufori emocionale dhe psikologjike, rritje tė tė ndjerit mirė, shtrėngim tė nofullave, djersitje, panik, paranojė, humbje tė kontaktit me realitetin, sjellje tė ēuditshme dhe tė paarsyeshme, dhimbje nė stomak dhe pėrzierje.
Meqėnėse efektet e haluēinogjenėve janė tė ndryshme ėshtė e pamundur qė tė parashikohet se si ata mund tė ndikojnė tek njė njeri apo tek njė tjetėr nė njė kohė tė caktuar.
Nuk ka asnjė arsye tė caktuar. Shumica e njerėzve i pėrdorin drogat pėr tė ndryshuar mėnyrėn se si ndjehen sepse duan qė tė ndjehen mė mirė ose thjesht ndryshe. Ata i pėrdorin drogat sepse besojnė nė dobishmėrinė e tyre.
Njerėzit i pėrdorin drogat pėr t’u ēlodhur, pėr t’u argėtuar, pėr t’u bėrė pjesė e shoqėrisė, pėr shkak tė kureshtjes, ose pėr t’i shpėtuar dhimbjes fizikedhe psikologjike.
Tė rinjtė i pėrdorin drogat pėr tė njėjtat arsye qė i pėrdorin edhe tė rriturit.



Si ndikon droga tek njė person?

Efektet e njė droge tė caktuar varen nga njė numėr faktorėsh.
Lloji i drogės qė ėshtė marrė
Tė gjitha drogat ndikojnė nė mėnyrė tė ndryshme tek persona tė ndryshėm.
Sa drogė merret dhe sa shpesh merret ajo
Nė pėrgjithėsi, sa mė e madhe tė jetė sasia e drogės qė merret aq mė i madh ėshtė edhe efekti i saj. Personi mund tė vuajė nga mbidoza nė se sasia e marrė ėshtė mė e madhe se sasia qė ėshtė nė gjendje tė konsumojė trupi.
Si merret droga
Drogat qė merren me anė tė injeksionit ose thithjes janė mė tė shpejta dhe efekti i tyre ėshtė mė intensiv. Thithja me hundė vjen e dyta nga shpejtėsia e veprimit dhe pas saj vijnė drogat qė merren me gojė ose pėrtypje dhe kėto veprojnė pak mė ngadalė.
Karakteristikat fizike
Efekti i drogės ndikohet edhe nga gjatėsia, pesha dhe gjinia e pėrdoruesit. Intensiteti dhe jetėveprimi i drogės varen edhe nga sasia e dhjamit nė trup, niveli metabolik dhe faza e ciklit menstrual tė femrės.
Humori dhe mjedisi i pėrdoruesit
Nė efektin e drogės njė rėndėsi tė veēantė ka edhe mėnyra se si ndjehet pėrdoruesi dhe se nė cilin mjedis merret droga. Personi ka mė shumė mundėsi qė t’a shijojė drogėn nė njė ambient social tė qetė se sa njė atmosferė tė keqe.
Llojet e drogave tė tjera qė pėrdoren
Kur drogat pėrzien edhe efektet e tyre mund tė ndryshojnė dhe kėto efekte nuk mund tė parashikohen.


Text by Renée Otmar