ZAMBAKU I GJAKOVĖS"SEBAHATE BYCI
Image
Zambaku i Gjakovės
Sabahate Byci
P o e z i
Tiranė, 2009
===============================
Redaktor: Besim R CENGU
Reēenca: Ymer DOMI
Korektor: Ferit Dida
Paraqitja grafike: Ornela Bita
© Tė drerjtat e rezervuara
ISBN: 978-99956-33-79-0
Shtėpia botuese: Geer
Tiranė, 2009
===============================
Brenga e mallit dhe e jetės nė
njė vėllim poetik
Pasi lexon kėto krijime, menjėherė njė njohės i vargut poetik, por edhe dashamirės i letėrsisė, arrin nė pėrfundimin se kemi tė bėjnė me njė poete qė e ka lėvruar poezinė me kohė dhe qė di tė kapė tema qė i interesojnė jo vetėm artistit qė i shkruan ato, por edhe tė tjerėve qė i lexojnė e i shijojnė.
Tematika e krijimeve poetike ėshtė me tė vėrtetė mbresėlėnėse. Pas leximit tė faqes sė fundit tė kėtij vėllimi, ndjehen qartė gjurmėt qė lė ēdo poezi nė ndėrgjegje tė lexuesit. Pėrmes penelatave tė holla dhe pėrzgjedhjes sė fjalės, poetja ka aftėsinė qė tė ftojė e tė fusė brenda botės sė saj, tė bėn pėr vete me mendimin e vet drejtpėrdrejt pa vėshtirėsi.
Nga ana tjetėr kėtė e them, se edhe pse kėto poezi, i shkruan njė shpirt i ndjeshėm njeriu qė jeton larg vendit ku ka lindur dhe qė (pėr fatin e mirė) nuk ka rėnė nė pellgun e nostalgjisė qė shpesh herė bien duke u kapur mat krijuesit e larguar nga vendlindja pėr shkaqe kėrkimit tė njė jete mė tė mirė diku tjetėr.
Trajtesa tematike e poezisė ėshtė e larmishme dhe ka njė fokus tė gjerė gjykimi, sepse ky ėshtė edhe qėllimi i autores, qė pėr mendimin tim ia ka arritur.
Kėsisoj ne gjejmė vėrtet krijime nostalgjike krejt tė logjikshme, por nga ana tjetėr hasim nė poezi qė kanė pėr qėllim trajtimin e jetėn nė pėrgjithėsi, dritėhijet e saj, brengat e vėshtirėsitė pėr ta pėrballuar, sfidat pėr tė cilat njeriu ėshtė i detyruar ti tejkalojė, pamėshirshmėrinė qė paraqet ajo pėr njerėz tė pambrojtur, siē janė nė tė vėrtetė mėrgimtarėt qė lėnė ėndrrat tė prera nė mes na vendin e tyre dhe nisin tė detyruar njė jetė tė re qė nė tė shumtėn e rasteve nuk ėshtė e plotė, nuk pėrmbush aspiratat e qėllimet e jetės ku nė fund tė fundit, kur je nė tokėn tėnde, jeton me njerėzit e tu tė dashur dhe ke tė njejtin mentalitet e kulturė me ta.
Nė vendin e huaj nuk u jepen kushtet optimale tė jenė si nė vendin e tyre, ndaj as poetja dhe asnjė i mėrguar tjetėr kudoqoftė nuk ėshtė e mundur tė pėrshtatet plotėsisht me jetėn, kulturėn, traditat, gjuhėn e shpirtin e njerėzve qė gjen atje. Kuptohet se kjo jetė e mėrgimtarit, sado qė ka nivel mė tė lartė ekonomik, nuk u dhuron atyre (veēanarisht krijuesve) kėnaqėsinė, emocionin, relaksin e kondicionin e nevojshėm shpirtėror... Me njė fjalė nuk u fal plotėsisht tė drejtėn universale pėr tė dashuruar, pėr tu pėrpjekur, pėr tė thėnė pa ndrojtje fjalėn, pėr tė gjykuar njėlloj si tė tjerėt, pėr tė kėrkuar nė brendėsinė e jetės lumturinė e kuptimin e plotė tė jetės...
Poezia ka brenda mallin, nostalgjinė pėr ikjen e rinisė, dashurinė pėr nėnėn, babain, vėllain, tė dashurin...
Poezia e Sabahate Bycit ka njė tematikė dhe njė trajtim tė atij lloji qė e bėn vargun tė veēantė, teknikisht tė njė natyre tjetėr, krejt tjetėr, krahasuar me prodhimet e sotme poetike nė vendin tonė. Ajo nuk pretendon shumė tė shprehet pėrmes vargut, se sa pėrmes ndjenjės, pėrmes fjalės sė pėrmallshme qė ngjit e lė gjurmė, tė bėn tė mendosh. Kjo ka bėrė qė poezia e kėtij vėllimi ėshtė lehtėsisht e kuptueshme, nuk ka ndėrlikime tė vargut e rėndesė tė fjalės.
Sė pari, poezia e Sabahate Bycit ėshtė qiellore nė njė farė mase, se ajo pėrmes poezisė sė saj kėrkon shpesh herė ndihmėn e Hėnės e Diellit, Qiellit etj. Kjo vėrtetohet se gjatė udhėtimit poetik, poetja herė i zgjat dorėn Hėnės, herė fshihet pas Diellit, nė njė rast tjetėr fle me Hėnėn duke kaluar kėshtu njė natė ekzotike dhe pas kėsaj ik nė pakthim....
Sė dyti, poezia ėshtė edhe tokėsore kur flet me dashuri pėr nėnėn e birin, babain, tė afėrmit, pėr kohėn e nusėrisė qė ka ikur, pėr Shqipėrinė, Gjakovėn, Kukėsin e Prishtinėn, pėr jetėn e vet personale dhe tallazet e kėsaj jete qė nė disa raste e kanė pėrplasė nė brigje tė vėshtira, por qė me guxim ajo i pėrballon.
Kjo gjetje artistike dhe kėto mjete kanė realizuar qėllimin e njė ndėrtimi poetik qė na bėn ta quajmė vėrtet interesant vėllimin, me varg qė pėrbėhet prej fjalėve tė kursyera dhe tė zgjedhura, me ngarkesė emocionale e pa mbulesė tė mendimit qė rreket tia pėrcjellė lexuesit.
Nė fund tė fundit kjo ėshtė poezia; fjala cilėsore, e pėrzgjedhur, ideja e qartė e mendimi i ngjeshur intensiv nė varg, qė dallon nga ligjėrimi i pėrditshėm.
Krijimet poetike tė kėtij vėllimi janė fryt i njė zemre shqiptare qė pulson shqip, emocionohet shqip, dashuron e urren shqip, janė ide qė dalin nga njė mendje qė mendon shqip, gjykon e analizon shqip, por edhe qė mundohet tu jepet tė tjerėve nėpėrmjet njė poezie duke thirrė nė ndihmė fjalėn krenare, tė bukur e kumbuese shqipe.
Besim R. Cengu -Tiranė, gusht 2009
* * *