HTTPS ėshtė njė version mė i sigurt i protokollit HTTP, qė ėshtė protokolli qė pėrgjithėsisht pėrdoret pėr tė parė uebfaqet (ndoshta, kėtė e dini). HTTP ėshtė shkurtimesė e Hypertext Transfer Protocol, kėshtu qė HTTPS qėndron pėr tė njėjtėn gjė por me Secure (siguri) nė fund. Kjo ėshtė sepse, sipas enciklopedisė Wikipedia qė do tė ju tregojė, HTTPS ėshtė “njė kombinim i Hypertext Transfer Protocol me protokollin SSL/TLS pėr tė ofruar komunikim tė enkriptuar dhe identifikim tė sigurtė nė serverin e njė uebi tė rrjetit.”

Pse duhet tė keni kujdes?

HTTPS ofron siguri shtesė, por ēfarė bėn ky protokoll kur jeni duke e shfletuar uebin ēdo ditė? Ky protokoll nėnkupton qė ju jeni duke mbrojtur informacionet private nga njerėzit qė dėshirojnė t’i vjedhin, duke pėrdorur vegla si Firesheep. Pse duhet tė kemi kujdes pėr HTTPS nė Facebook (ose nė uebfaqet e tjera)? Kjo nėnkupton qė kur shkruani fjalėkalimin tuaj ose numrin e telefonit tuaj ose ndonjė gjė personale nė Facebook-- ose nė ndonjė uebfaqe tjetėr qė ofron HTTP-- kėto tė dhėna do tė bėhen tė enkriptuara gjatė lundrimit nėpėr kanalet e internetit.

Mendojeni kėtė kėshtu: ju jeni duke bėrė njė bisedė private me dikė dhe dikush ėshtė duke ju pėrgjuar se ēfarė po bisedoni. Ky ėshtė njė lloj i rrezikut qė shfaqet nė HTTP, ndėrsa HTTPS do tė ngjasonte sikur ju po pėrdornit njė gjuhė tė re gjatė bisedės dhe vetėm bashkėbiseduesit mund ta kuptonin atė.Ky informacion pėr dėgjuesit e fshehur do tė ishte si dėrdėllitje dhe ai/ajo nuk do tė pėrfitonin ndonjė gjė gjatė dėgjimit, nėse kanė provuar tashmė ta bėjnė kėtė. HTTPS ėshtė njė rrugė pėr tė shkėmbyer mirė dhe sigurt informacionin me njė uebfaqe, kėshtu qė ju nuk keni pse tė brengoseni pėr dikė qė provon tė ju dėgjojė.

E dua HTTPS qė tani!

Zgjedhje e mirė! Lejimi i HTTPS nė Facebook ėshtė mjaft i thjesht. Vetėm shkoni te faqja pėr Account Settings, zgjedhni Account Security (ėshtė opsioni i tretė nga poshtė) dhe ju do tė gjeni njė kuti pėr ta lėshuar protokollin HTTPS nėn ballinėn e shfletimit tė sigurtė. Ajo ėshtė e tėra se ēfarė duhet tė bėni. LAJMĖRIM: Kjo veēori nuk ėshtė futur te tė gjitha llogaritė nė rrjetin Facebook, kėshtu qė ju duhet ta merrni atė, mė sė voni, deri nė mesin e muajit shkurt.


Po ēfarė pėr uebfaqet e tjera? Mirė, HTTPS ėshtė i lėshuar vetėvetiu nė shumicėn e faqeve qė marrin informacione tė ndjeshme si numrin e kartelės sė kreditit, kėshtu qė ju jeni pėrgjithėsisht tė sigurtė tė shkoni tė bleni online. Ēdo shfletues e ka rrugėn e vet tė paraqitjes, nėse njė faqe ėshtė e sigurt apo jo, por pėrgjithėsisht, ju do tė shihni njė ikonė tė drynit nė shiritin e shfletuesit ku shkruhet adresa. Ka shkallė tė ndryshme tė sigurisė, sidoqoftė, letrat elektronike kanė pjesė shoqėruese (ang. attachments) qė, nganjėherė, vijnė nga faqet e pasigurta. Nėse e dėshironi protokollin HTTPS ēdokund, Electronic Frontier Foundation kanė ndėrtuar njė shtesė pėr shfletuesin Firefox, tė quajtur HTTPS Everywhere (nė shqip nėnkupton ēdokund HTTPS), qė ofron atė funksion. Ata gjithashtu e kėshillojnė KB SSL Enforcer pėr pėrdoruesit e shfletuesit Chrome, por nuk ėshtė futur si i mirėfilltė nė kėtė shfletues (qė do tė mund tė ishte si kufizim i kornizės punuese tė shfletuesit Chrome).

Pra ky ėshtė protokolli HTTPS nė fjalė dhe pse ju duhet ta filloni ta pėrdorni sa mė shumė qė tė jetė e mundur. Shpresojmė qė kjo do tė ju ndihmojė./pcworldalbanian