Njė sagė e shkruar nga dy profesorė tė Universitetit tė Berkeley-t lartėson thashethemet. Pėrmes tyre mund tė njohim rrezikun qė na kanoset nga tė tjerėt. Veē tė tjerash thashethemet janė baza e bashkėjetesės sonė.
Kush flet keq pėr tė tjerėt tė helmon edhe ty qė e dėgjon, kėshtu qė bėni kujdes me llafazanėt. Edhe pse thashethemet nuk para vlerėsohen nga njerėzit qė nuk merren me llafe, sipas antropologėve dhe psikologėve, janė tė dobishme dhe tė nevojshme pėr njerėzit. Pėr kėtė qėllim ėshtė bėrė edhe njė studim qė ėshtė aprovuar edhe nga Journal of Personality and Social Psichology. Nė tė thuhet se thashethemet janė shkėmbime informacionesh qė i ndihmojnė personat, tė cilėt merren nėpėr gojė, tė njohin veēanėrisht rrezikun. Mesa duket thashethemet nuk na nevojiten vetėm pėr tė shkarkuar tensionet, por edhe pėr tu informuar rreth tė rejave mė tė fundit. Pėrveē kėsaj, i bėjnė edhe mė tėrheqėse faqet e gazetave. Pra me fjalė tė tjera nė bazė tė bashkėjetesės sonė qėndrojnė thashethemet: janė arma e domosdoshme e shoqėrisė qė lejon mbrojtjen e individit dhe tė grupit nga elementi destabilizues. Ėshtė pikėrisht ajo qė Universiteti i Berkeley-t e quan pro-social gossip: thashethemet qė na shpėtojnė jetėn.
Virtytet e thashethemeve, kėshtu titullohet saga e realizuar nga grupi i drejtuar prej Matthee Feinberg. Natyrisht qė tė gjithė ne e shohim thashethemin si diēka negative dhe tė keqe. Nuk duhet mohuar qė njė pjesė e thashethemeve janė vėrtet tė kėqija, por sėrish kanė rol tė rėndėsishėm, sidomos kur kemi nevojė tė shkėmbejmė informacione me tė tjerėt pėr njė person tė tretė pėr shembull qė nuk ėshtė i pranishėm nė bashkėbisedim, thotė autori tjetėr Robb Willer pėr New York Times. Gjėja qė tė ēudit vėrtet nga ky studim, ėshtė funksioni i vetėm pedagogjik i thashethemeve. Nuk mund tė themi se tė gjitha thashethemet janė tė virtytshme, por nga pikėpamja e interesave tė grupit funksionojnė, thotė Feinberg.
Unė jam i ēmendur pas shoqėrisė dhe ēdo natė dua tė dal, thoshte Andy Warhol. Nėse qėndroj nė shtėpi do tė filloj tė bėj thashetheme me qentė e mi. Profesorėt e Berkeley-t, me tė tyren janė pėrpjekur tė shpjegojnė atė nevojė urgjente: e njėjta qė e detyroi berberin e mbretit Mida ta tregonte nė njė gropė sekretin qė kishte zbuluar, gjė qė edhe para se tė vdiste nuk e tregoi.
Nga miti nė shkencė, studiuesit morėn nė studim 50 vullnetarė dhe u kontrolluan rrahjet e zemrės teksa shihnin njė grup personash qė merrnin pjesė nė njė lojė shoqėrore. Kur njė lojtar fillonte tė mashtronte i shtoheshin rrahjet e zemrės. Pulsi ngadalėsohej sapo njėri nga lojtarėt lajmėronte tė tjerėt se njė i tretė po gėnjente. Thashetheme mbi atė lojtar hileqar i bėnte tė tjerėt tė ndiheshin mirė. Grupi ishte i njoftuar: lojtarėt e tjerė mund ta kishin shmangur.
Por si mund tė bėhet dallimi mes thashethemeve tė mira dhe tė kėqija? Nė kėtė pikė loja fillon tė nxehet. Antropologu Robin Dunbar e ka shpjeguar thashethemin si evolucionin e grooming. Dihet qė e folura ka favorizuar komunikimin mes njerėzve dhe i ndihmoi ata tė ndanin miqtė nga armiqtė. Kėshtu nga grooming lindi gjuha nė formėn e thashethemeve, pėr shembull: E di qė ai zotėria atje shoqėrohet me dy vajza tė reja, ose mė saktė ka dy tė dashura njėkohėsisht?.
Thashethemet mund tė tregojnė edhe anė tė pazbuluara tė njeriut, pėr shembull qė Hillary Clinton ishte shumė e lodhur dhe e palyer gjatė njė udhėtimi diplomatik nė Azi, ose qė kishte kthyer njė shishe tė madhe me birrė gjatė njė misioni nė Afrikėn e Jugut?
Thashethemet pėr tė ndenjurat e Pippa Middleton nuk kanė fund. Por ēvlerė ka njė muhabet kur pėrsėritet vazhdimisht? Me tė vėrtetė, peripecitė e Lindsay Lohan, qė njė ditė paraqitet nė gjyq, njė ditė tjetėr e sheh nė burg, apo nė qendėr rehabilitimi mund tė kenė ndonjė vlerė pedagogjike? Shkrimtarėt kėshillojnė tė mos bėni shumė thashetheme, edhe pse si gjithmonė ēdo gjė e keqe e ka edhe njė tė mirė. Nė kėtė rast e mira e thashethemeve ėshtė paralajmėrimi: qė mund tė ruhesh nga dikush, pikėrisht nga ai qė i ka pėrhapur kėto fjalė.
Burimi: Top-Channel