107-vjeēarja pėrgatitet pėr martesė


Kinezja e cila ka pasur frikė tė martohet derisa ka qenė e re ka marrė guximin dhe ka vendosur tė kėrkoj burrė qė tė mos i jetė barrė nipave tė vet. Burrin potencial ajo po e kėrkon nėpėr shtėpi tė pleqve. Wang Guiying nuk dėshiron tu bėhet barrė nipave ēdo ditė e mė tė vjetėr.
Kur nė moshėn 102 vjeēare ka thyer kėmbėn mė nuk ka mundur tė bėj punėt e shtėpisė, siē janė larja e rrobave, i ka lindur dėshira tė gjej dikė me tė cilin mund tė flas, sepse ka frikė se ēfarė do tė ndodhė nėse nuk ngutet ta gjejė atė. Ajo ka lindur dhe rritur nė krahinėn kineze Guizhou duke parė se si meshkujt i rrahin gratė. Veēanėrisht i kujtohet mirė kur tezja e saj ka qarė shpesh kur e rrihte burri pėr tė cilėn gjė, siē flet sot hapur, ėshtė frikėsuar edhe nga mendimi qė dikujt t'i jap tė drejtėn pėr ta keqtrajtuar. Kur i kanė vdekur babai, nėna dhe motra mė e vjetėr, as atėherė nuk ka dashur tė martohet, prandaj kishte shkuar nė fshat dhe ishte marrė me bujqėsi. Ka punuar arat deri nė moshėn 74 vjeēare, por pas kėsaj ėshtė zhvendosur tek nipat e saj nė qytet.


Hollandė, njė fėmijė nė ankand. Prindėrit e shesin online


Njė ngjarje e pazakontė ka ndodhur. Nė website e shitjeve e-bay, ka dalė nė shtije njė fėmijė. Prindėrit e ti belg e kanė shitur tek njė ēift belg, me motvacionin gjendja e veshtire ekonomike.

Njė fėmijė katėr vjeēar ėshtė “blere” nė internet nėpėrmjet rrjetit e-bay nga njė ēift nė Hollandė, shkruante sot media e kėtij shteti. Ngjarja ėshtė investiguar dhe botuar nga njė gazetar holandez. Sipas tij, fėmija ishte vėnė nė shitje pėrpara se te lindte, nga prindėrit e tij, njė ēift belg qė kishte edhe njė fėmijė tjetėr. Shkak sipas tyre, ishte gjendja e vėshtirė ekonomike. Menjėherė pas lindjes foshnja i ėshtė dhėnė prindėrve tė rinj nė kėmbim tė parave. Autoritetet kane filluar hetimet pėr ngjarjen, ndėrkohė qė fėmija deri ne perfundimin e tyre do te qendrojė me prinderit “adoptues”.



Mban lopėn nė pallat, ankohen komshinjtė

I shtyrė nga nevojat ekonomike dhe financiare, njė banor nė Sauk tė Tiranės prej 16 vjetėsh mban njė lopė nė katin e parė tė njė pallati. Ky problem pėr banorėt e pallatit ka vite qė ekziston, por ankesat dhe fjalėt e tyre kanė rėnė nė vesh tė shurdhėr.
Gazetarėt e "Fiks Fare" folėn me banorėt e pallatit. Ata u shprehėn se, kemi njė komshi aty nė shkallė qė ka lopė prej disa vitesh, ndėrkohė qė ai, pėrveē lopės, ka mbajtur dhe lepuj, dhi, viēa. Ēfarė nuk ka mbajtur. Banorėt thonė se kanė folur me Avdiun (komshiun e tyre), madje kanė shkuar deri te kryeplaku i lagjes.

Pasi jemi ankuar, kryeplaku na ka kthyer kėtė pėrgjigje: Pėr Avdi Gjonin ėshtė ankuar edhe vėllai i vet dhe kur ka ardhur fundi e ka tėrhequr denoncimin, se e ka marr vesh qė personi nė fjalė qė mbante bagėti nė katin e parė tė pallatit, ka qenė i vėllai. Njė banore shprehet se "unė jam aty nė katin e parė dhe nuk e duroj dot erėn e lopės". Banorja e shqetėsuar thotė se "pėrveēse vjen njė erė e tmerrshme nga lopa, bajgat bllokojnė edhe pusetėn. Kanė ardhur ata tė ujėrave tė zeza, e zhbllokojnė njė ditė, dy ditė dhe tė tretėn ajo bllokohet sėrish.
Fakti qė jetojmė nė njė pallat, dihet qė ka disa gjėra tė pėrbashkėta dhe ėshtė detyrim i ēdo banori t‘u pėrgjigjet kėtyre gjėrave. Banorėve iu ka sosur durimi dhe nuk po e durojmė dot mė kėtė gjė". Gazetarėt e "Fiks Fare", pėrveēse fiksuan "stallėn" dhe bagėtitė me kamera, arritėn tė flasin edhe me tė zotin e lopės, Avdi Gjoni. Kur Gjoni u pyet nga "Fiks"-i se banorėt ankohen jo vetėm pėr ujėrat e zeza, por edhe pėr lopėn e tij, ai u pėrgjigj se banorėt le tė ankohen, njeri pa ankesa nuk ka, edhe nė shtėpinė e tyre njerėzit ankohen.

Avdiu iu tregon gazetarėve tė "Fiks"-it se ka 16 vjet qė mban lopė tek ajo hyrje, aty janė krejt pa asnjė lloj pengese. Pėrveē lopės, Avdiu ka nė stallėn e katit tė parė edhe njė viē. Kanė qenė nevojat dhe problemet ekonomike qė e kanė detyruar tė mbajė bagėti. Avdiu thotė se ka dashur ta heqė lopėn nga dita nė ditė, pastaj lopa ishte barsė dhe ai s‘donte ta dėmtonte. "Nga fundi i vitit do ta heq, thotė Avdiu, madje edhe mė shpejt ndoshta, po kėsaj si ndihet zėri, njė herė ‘mu‘ s‘ka bėrė, imagjino asnjė se ka ditur qė kam pasur lopė kėtu".



Fėmija gjen thesarin e 400 viteve tė shkuara


Njė djalė gjerman 9-vjeēar ka gjetur njė thesar me monedha tė disa shekujve mė parė, me njė vlerė deri nė 90 mijė euro. Ngjarja ka ndodhur nė Smallenberg, tė Sauerlandit.
Djali ecte nėpėr fshat kur ka vėnė re shkėlqimin e njė monedhe argjendi. Ajo ishte e para nga 120 monedhat e tjera tw gjetura brenda thesarit, shumica nė ar, qė ndodheshin tė fshehura nė tė njėjtin vend.Ato ishin tė futura nė njė vazo terrakote. Monedha mė e vjetėr daton nė vitin 1577 dhe mė e reja mes tyre i pėrket vitit 1696. Sipas atyre qė kėqyrėn mė pas monedhat dhe bėnė pėrkatėsinė historike, nė atė kohė me kėtė thesar mund tė blije vegla pune dhe kafshė.



Truri nuk ka mė sekrete, ja kodi qė lexon mendimet


Pėrtej fantastiko-shkencores, nė tė ardhmen pajisjet mund tė lexojnė mendjen. Zbulimet do tė ndihmojnė nė tė kuptuarin mirė tė semundjeve qė lidhen me ērregullimet mendore si skizofrenia.
Mendja nuk ėshtė ende njė libėr i hapur, por mekanizmat nė qendėr tė mendimeve po bėhen gjithmonė e mė tė qarta. Njė grup shkencėtarėsh amerikanė ka arritur tė deshifrojė njė pjesė tė kodit gjuhėsor tė trurit, duke dalluar disa rrethe neuronesh qė aktivizohen nė momentin kur mendohet pėr tė nxjerrė fjalė, qė lidhen me objekte konkrete, si njė lule pėr shembull.

Sipas revistės ‘Science’ qė jep lajmin e kėtij studimi, ky zbulim mund tė ēojė, nė tė ardhmen, nė krijimin e njė fjalori cerebral dhe nė mundėsinė e zhvillimit tė dispozitivėve tė zotė tė lexojnė nė mendje se pėrse ėshtė e rėndėsishme ky fjalor.

Njė ekip me ekspertė informaticienė dhe neuroshkencėtarė-tė koordinuar nga Tom Mitchell nga Universiteti i Pitsburgut- ka pėrdorur njė rezonancė magnetike funksionale, qė fotografon trurin me pamje direkte. Shkencėtarėt pėrdorėn njė grup vullnetarėsh. Kjo ka lejuar vėzhgimin e shumė kombinimeve tė aktivitetit nervor, secila e lidhur me njė fjalė. Duke u nisur nga kėto lidhje dhe nga pėrdorimi i llogaritjeve statistikore, shkencėtarėt arritėn tė mblidhnin njė kod tė vėrtetė me mijėra fjalė. Kodi ėshtė i pėrbėrė nga dekodifikimet e atyre qė mund tė quhen “kritograma neurale”.

“Besojmė se kemi identifikuar njė farė numri tė kodit bazė qė truri pėrdor pėr tė treguar domethėnien e disa fjalėve”- ka shpjeguar Mitchell, qė ėshtė njė pioner nė aplikimin e kompjuterit nė studimet e trurit. Nuk ekziston deri tani njė fjalor(mjaft tė mendosh se pėr emra abstraktė nuk u identifikua asnjė rreth cerebral), por siē pohon njė tjetėr autor, Marcel Just, ‘ėshtė njė hap i rėndėsishėm nė deshifrimin e kodit tė trurit’.

Aplikimet e kėtyre zbulimeve shkojnė pėrtej mundėsisė sė leximit tė mendimeve. Nė tė ardhmen mund tė ndihmojnė nė njė kuptim mė tė mirė tė sėmundjeve si autizmi dhe tė shqetėsimeve mendore si paranoja, skizofrenia etj.

Nuk ėshtė hera e parė qė shkencėtarėt provojnė tė shohin nė mendjen e njeriut. Studime tė mėparshme tregojnė se rezonanca magnetike mund tė shėrbejė pėr tė vėnė me shpatulla pas murit gėnjeshtarėt(sepse kur njeriu gėnjen trurit i duhet mė shumė punė dhe sforco, pasi aktivizohen mė shumė neurone kundrjet atyre qė aktivizohen kur thuhet e vėrteta.


Kėrkon divorcin nė moshėn 91-vjeēare


Vendos t’i japė fund martesės sė tij nė moshėn 91-vjeēare. Tė befasuar nga vendimi i tė moshuarit kanė mbetur edhe shumė tė tjerė qė e njihnin, pėrpos gruas sė tij, qė jo vetėm ka shtangur nga kėrkesa e papritur, por edhe e ka akuzuar.
“Ti ke tė dashur”. Kėto kanė qenė fjalėt e para qė ka mundur tė nxjerrė nga goja bashkėshortja 60-vjeēare, fill pasi i shoqi i dha lajmin se martesa e tyre nuk do tė zgjaste mė asnjė ditė. Ngjarja ka ndodhur nė Barano tė Ischias nė Napoli. I moshuari, ka kėrkuar nė Gjykatė zgjidhjen pėrfundimtare tė martesės, pa dhėnė shpjegime rreth arsyes pėr kėtė vendim.

Gruaja e zhgėnjyer pas kėsaj dhe kur ka humbur shpresėn se situata mund tė merret rrugė tė mirė pa qenė nevoja e divorcit, ka vendosur qė sė paku tė pėrfitojė ekonomikisht. Sipas zėrave nga gjykata ajo ka kėrkuar shtėpinė nga e cila do tė dėbohej pas zgjidhjes sė martesės. Burri i saj, mė parė i ve, ishte edhe punėdhėnėsi i gruas 60-vjeēare. Mė vonė, ai arriti tė ndėrtonte njė hotel dhe njė ‘perandori’ tė vogėl ekonomike. Sot ėshtė pėrcaktuar senaca e parė nė gjykatė.



Njė grua me flokė 2.5 metra tė gjatė

Florida"-Ka njė gjatėsi flokėsh rekord. Edhe pse i ka shumė tė gjatė, vazhdon tė pėrkujdeset pėr rritjen e tyre me njė pėrkushtim tė veēantė. Asha Mandel nga Florida Jugore ka filluar t’i rritė flokėt qė para njėzet vitesh. Sipas World News, gjatėsia e flokėve tė saj, ka mbėrritur nė 2.5 metra.

“Gruaja 46-vjeēare pėr njė tė larė tė flokėve harxhon njė bocė tė plotė me shampo, dhe njė shishe tė plotė me regjenerues flokėsh”- shkruan gazeta, duke iu referuar rrėfimit tė vetė gruas. Ndėrkohė, qė pėr t’i tharė ato, nganjėherė i nevojiten ditė tė tėra.

“Mė parė, i laja flokėt tri herė nė javė, ndėrsa tani ato janė zgjatur shumė, kėshtu qė i laj njė herė nė javė”- ka treguar Mandela.
Duke folur, jo pa krenari pėr flokėt, ajo ka shtuar se ėshtė shumė punė e lodhshme pėr tu marrė me kujdesin ndaj tyre. “Nganjėherė thjeshtė nuk kam fuqi t’i laj”, pėrfundon ajo.



Maēoku kthehet nė shtėpi pas 13 vjetėsh


Kaliforni- I dobėsuar, i plakur, por gjallė. Familjarėt e kanė njohur pa asnjė lloj dyshimi falė njė microchipi qė e kishte tė vendosur nė vesh. George, macoku i zotėrinjve Walburg, ka kaluar gati tė gjithė jetėn nėpėr rrugė, duke u endur andej-kėndej, por sė fundi ėshtė kthyer nė krahėt e Melindės dhe Frankut.
Hera e fundit kur e kishin parė ishte viti 1995; pas kėsaj kohe e kėrkuar nė tė gjithė zonėn e Santa Rosa, nė Kaliforni, por nuk pati asnjė rezultat.

Njė zotėri qė administron njė kamping mundi tė bllokonte macokun endacak dhe e dėrgoi nė njė strehė pėr kafshėt e gjetura. Aty i panė mikrocipin dhe mė pas njoftuan tė zotėt. George ėshtė me qime gri tė errėt dhe sy tė verdhė dhe sipas tė zotėve ėshtė nė gjendje tė keqe. Ai peshon gjysmėn e peshės qė kishte nė vitin 1995. Por ėshtė gjallė, ka oreks shumė tė mirė dhe duket se nuk ka harruar as zakonet e ‘vogėlisė’.



Avion nuklear pėr pasagjerė, pėr 10 minuta pėrshkon Europėn


Njė avion nuklear ėshtė duke u konceptuar nga Thunderbirds dhe do tė jetė pėr tė transpertuar miliona pasagjerė rreth botės pas disa vitesh. Ai do tė fluturojė pa pushim nga Londra nė Australi dhe Zelandėn e Re sepse avioni nuk do tė ketė nevojė tė ndalojė pėr t’u furnizuar me karburant.
Njė avion nuklear ėshtė duke u konceptuar nga Thunderbirds dhe do tė jetė pėr tė transpertuar miliona pasagjerė rreth botės pas disa vitesh. Ai do tė fluturojė pa pushim nga Londra nė Australi dhe Zelandėn e Re sepse avioni nuk do tė ketė nevojė tė ndalojė pėr t’u furnizuar me karburant.Gjithashtu ai nuk do tė lėshojė karbon nė hapėsirė dhe do tė ndikojnė nė ngrohjen globale. Profesor Poll tregon se eksperimenti ka nisur qė nga lufta e ftohtė dhe tani ėshtė gati tė demostrojė fuqinė avioni i parė nuklear pėr njerėz.

Shtetet e Bashkuara tė Amerikės dhe Bashkimi Sovietik nisėn tė prodhojnė anijet epara hapsinore nukleare nė vitin 1950. Arsyeja ishte bomardimi nga njė distancė e largėt. Nė intervistėn pėr Times, profesor Poll tha se ne do tė sigurojnė njė fluturim pa asnjė ndikim nė mjedis. Ne e dizenjuam duke menduar se aeroplani me energji nukleare eshte nje arritje e shekullit te ri dhe do te hyj ne perdosirm ne vitin 2050 edhe pse ideja lindi 50 vjet mė parė. Por do te duhet 30 vjet te bindur njerėzit tė fluturojnė me tė. Ky avion do tė jetė njė mrekulli e vertetė pėr 10 minuta mund tė pėrshkoėj gjithė Europėn. Por kush do tė guxojė tė provojė udhėtimin e parė me tė...kjo i mbetet tė ardhmes.