Sa prej jush jeni nė dijeni qė ka shansa mbi 90% qė Ademi (njeriu i parė) ka qenė i zi?
Le t’i shqyrtojmė disa fakte!
Para sė gjithash tė gjithė shkencėtarėt kanė gjetur njė sasi tė madhe tė fosileve qė tregojnė se njeriu i parė ka lindur nė viset tropikale tė Afrikės.
Mbajeni nė mend se arsyeja kryesore pse njerėzit e zinjė janė tė zi dhe njerėzit e bardhė janė tė bardhė ka tė bėjė me gjeografinė dhe aftėsitė e mbijetesės pėrgjatė milleniumeve.
Dielli tropik mund tė jetė shumė i rrezikshėm ndaj njerėzve kėshtuqė njerėzit me lėkurė tė errėt kanė pasur mė shumė prirje tė mbijetojnė me sukses se sa njerėzit me lėkurė tė ēelėt nė zonėn ku njerėzit e parė janė vendosur.
Pasiqė pasardhėsit e Ademit migruan nė drejtim tė veriut me tėrheqjen e akullnajave, ata kishin nevojė pėr mė shumė vitamin D qė tė mbesin shėndoshė dhe tė shumoheshin.
Prandaj, njerėzit me lėkurė tė ēelėt kishin prirje tė kenė mė shumė fėmijė qė bartnin tipare gjenetike pėr lėkurė tė mė tė ēelėt, ndėrsa ata qė mbartnin tonet e lėkurės sė errėt tė stėrgjyshėrve tė tyre Afrikanė kishin prirje tė jenė mė pak tė suksesshėm nė pėrpjekjet e tyre riprodhuese.
Sot, tavolinat janė kthyer, dhe pa marrė parasysh ku jetojnė njerėzit, lėkura e errėt ka aftėsi mė tė madhe mbijetese.
Pėrse? Sepse njerėzit zemėrligė dhe grykės po e shkatėrrojnė shtresėn e ozonit tė biosferės e cila e ndalon diellin tė na vrasė neve, dhe njerėzit me lėkurė tė ēelėt janė mė tė prekshėm ndaj formės vrasėse tė kancerit tė lėkurės – Melanomės.
Prandaj, njerėzit e bardhė janė kryesisht pėrgjegjės pėr vdekjen e afėrt e tė ashtuquajturės “Raca e Bardhė”, gjė qė ėshtė tragjike dhe ironike. Nėse njerėzit me lėkurė tė ēelėt shpresojnė qė pasardhėsit e tyre tė kenė shansa mė tė mira mbijetese nė planetin qė po vdes atėherė do tė ishte e matur tė shumėzohen duke u pėrzier me njerėzit me lėkurė tė errėt.
Fanatizmi i njerėzve tė bardhė do ti prijė vetėm nxitjes sė abdikimit tė pellgut tė gjeneve tė tyre.
Gjithmonė mbajeni nė mend, pasiqė Ademi ka qenė i zi, pa marrė parasysh ēfarė ngjyre ka lėkura e juaj, Ademi i zi ėshtė stėrgjyshi kryesor i stėrgjyshėrve tė stėrgjyshėrve tuaj dhe pa marrė parasysh ēfarė ėshtė nuanca e lėkurės tuaj, ne jemi tė gjithė fėmijėt e Ademit prandaj tė gjithė jemi vėllezėr dhe motra.
Pėrgatiti: Sefedin Muēaj